مرضیه حجازی - استادیار، گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
رقیه نوروزی - دانشیار، گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

از گذشته تاکنون گیاهان و فرآورده های آنها به عنوان غذا و گیاه دارویی در تغذیه و درمان بیماری ها در انسان و حیوانات مورد استفاده قرار گرفته اند. با این حال در تصور عامه گیاهی بودن یک فرآورده دارویی و یا غذایی با عدم سمیت و ایمنی آن برابر بوده است و اثرهای جانبی و سمیت گیاهان و فرآورده های آنها کمتر مطالعه شده است. ازاین رو استفاده از سیستمی که دربردارنده ملاحظات اخلاقی زیستی، سرعت، سادگی و در عین حال ملاحظات اقتصادی باشد، برای برآورد میزان سمیت و تعیین LC۵۰ گیاهان دارویی قبل از مصرف ضروریست. هدف این مطالعه بکارگیری آرتمیا سالینا به عنوان ارگانیسمی در ارزیابی سمیت گیاهان دارویی و فرآورده های گیاهی و تعیین LC۵۰ می باشد. هدف این مطالعه به کارگیری ارگانیسم Artemia salina در ارزیابی سمیت و LC۵۰ برخی گیاهان دارویی بود. در این مطالعه میزان سمیت عصاره گیاهان دارویی گل محمدی (Rosa damascena Mill.)، خاکشیر (Descurainia sophia (L.) Schur)، آنغوزه (Ferula assa-foetida L.)، گل حسرت (Colchicum autumnale L.)، سیر (Allium sativum L.) و سرخدار (Taxus baccata L.) با تعیین شاخص LC۵۰ با استفاده از آزمون Artemia salina مورد بررسی قرار گرفت. عصاره ها به روش ماسراسیون تهیه شدند. سیست های A. salina در آب دریای مصنوعی و در ۲۷ درجه سانتی گراد تفریخ گردید و سپس لاروها در معرض عصاره گیاهان در غلظت های مختلف (۱۰، ۱۰۰ و ۱۰۰۰ میلی گرم بر میلی لیتر) به مدت ۲۴ ساعت قرار گرفتند. میزان غلظتی که نیاز است تا نیمی از لاروها را از بین ببرد (LC۵۰) محاسبه گردید. میزان LC۵۰ گیاهان خاکشیر، سیر، گل محمدی، سرخدار، گل حسرت و آنغوزه به ترتیب ۴۸۱۲، ۳۳۱۶، ۹۹۷، ۴۴.۰۷، ۱۰.۴۴ و ۲.۳۷ میلی گرم بر میلی لیتر به دست آمد. به طور کل نتایج نشان داد که تست A. salina می تواند به عنوان الگویی در تعیین شاخص LC۵۰ برای آزمایش های سم شناسی فرآورده های گیاهی مورد استفاده قرار گیرد.

گیاهان دارویی, تست سمیت, Artemia salina, LC۵۰