سیده محدثه محمدی - دانشجوی دکتری، گروه علوم باغبانی- گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
فاطمه سفیدکن - استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
سمانه اسدی صنم - استادیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
سپیده کلاته جاری - استادیار، گروه علوم باغبانی- گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

شناسه دیجیتال (DOR):۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۴۰۰.۳۷.۱۹۳.۱۰۶.۲.۱۵۷۸.۳۲ این آزمایش به منظور بررسی تاثیر تیمارهای مختلف تغذیه ای بر ویژگی های مورفولوژیک، عملکرد اسانس و میزان برخی عناصر خاک و سرشاخه های گیاه مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica Jamzad) به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و ۱۴ تیمار تغذیه ای طی دو سال زراعی ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ اجرا شد. تیمارها شامل ۱-C (شاهد)، ۲-NPK (کود شیمیایی ۵۰، ۲۵، ۲۵ کیلوگرم در هکتار)، ۳- CM۳۰، ۴- CM۶۰ (CM: کود دامی ۳۰ و ۶۰ تن در هکتار)، ۵- CM۳۰+NPK، ۶- CM۶۰+NPK، ۷- V۵ (ورمی کمپوست ۵۰ تن در هکتار)، ۸- V۵+NPK، ۹- GM (Glomus mosseae)، ۱۰- GI (Glomus intraradices)، ۱۱- S۰+T، ۱۲- S۲۵۰+T، ۱۳- S۵۰۰+T (S: سولفور ۰، ۲۵۰ و ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار، T: Thiobacillus) و۱۴- V۵+T بودند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد، اثر متقابل سال در تیمارهای تغذیه ای بر تمام ویژگی های مورفولوژیک، بازده و عملکرد اسانس و مقدار عناصر پتاسیم و گوگرد سرشاخه های گیاه معنی دار (p ≤۰.۰۱) شد. بیشترین ارتفاع بوته در سالهای اول و دوم به ترتیب مربوط به تیمارهای CM۳۰+NPK و CM۶۰ بود. بیشترین تعداد شاخه در سال های اول و دوم به ترتیب در تیمارهای CM۳۰+NPK و GM مشاهده شد. تیمار CM۳۰+NPK بیشترین پهنای سایه انداز را در هر دو سال به خود اختصاص داد. همچنین بیشترین میزان ماده خشک سرشاخه گلدار در سالهای اول و دوم به ترتیب در تیمارهای CM۳۰+NPK و V۵+T بدست آمد. طبق نتایج آزمایش، بیشترین بازده اسانس در سالهای اول و دوم به ترتیب در تیمارهای GM و S۰+T مشاهده شد. کاربرد تیمارهای V۵+NPK و V۵+T موجب افزایش معنی دار عملکرد اسانس به ترتیب در سال های اول و دوم گردید. نتایج همچنین نشان داد، بیشترین مقدار پتاسیم سرشاخه ها در سال اول، در تیمار GI و در سال دوم، در تیمار V۵+NPK مشاهده شد. همچنین، بیشترین مقدار گوگرد سرشاخه ها در سال های اول و دوم به ترتیب در تیمارهای V۵ و S۵۰۰+T بدست آمد. به طور کلی، پژوهش حاضر نشان داد که استفاده از کودهای زیستی موجب افزایش بازده اسانس و میزان عناصر تغذیه ای در این گیاه می شود. همچنین، استفاده از ورمی کمپوست به همراه کودهای شیمیایی و زیستی جهت افزایش عملکرد اسانس گیاه دارویی مرزه خوزستانی توصیه می گردد.

مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica Jamzad), ورمی کمپوست, کود شیمیایی, عملکرد اسانس