علی عبدی سیاوشانی - کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران، تهران، ایران
محمد رحیم فروزه - استادیار، گروه مدیریت مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حسین بارانی - دانشیار، گروه مدیریت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حسن یگانه بدرآبادی - استادیار، گروه مدیریت مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
سیده زهره میردیلمی - دانش آموخته دکترای علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

شناسه دیجیتال (DOR):۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۴۰۰.۳۷.۲۶۰.۱۰۶.۲.۱۶۰۵.۴۱ گیاهان دارویی هر کشور در زمره ذخایر و منابع طبیعی آن کشور محسوب شده و سرمایه ای طبیعی است که می تواند در کسب درآمد و اشتغال زایی سهم قابل توجهی داشته باشد. به منظور استفاده مطلوب از گیاهان دارویی باید عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر درآمدزایی از این گیاهان مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد. ازاین رو این مطالعه به بررسی عوامل مختلف تاثیرگذار بر قابلیت درآمدزایی از گیاهان دارویی در مراتع لزور استان تهران می پردازد. این تحقیق از نوع کیفی، ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه و جامعه آماری کارشناسان و بهره برداران است. انتخاب جوامع پاسخگو مبتنی بر رویکرد شهرت و نمونه گیری هدفمند انجام شد. این تحقیق در دو بخش انجام شد. در بخش اول عوامل اقتصادی، اجتماعی، طبیعی، کالبدی- زیرساختی، انسانی و سیاستی نهادی نظر سهمی که در درآمدزایی گیاهان دارویی برخوردار بودند، به صورت زوجی مقایسه و رتبه بندی شدند. به منظور تعیین موثرترین عامل از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده و قضاوت درباره پذیرفته یا مردود بودن رتبه های داده شده با استفاده از نرخ ناسازگاری انجام شد. در بخش دوم گویه هایی برای هر عامل در نظر گرفته شد و هر گویه از نظر نقشی که در درآمدزایی داشتند به صورت جداگانه در مقیاس طیفی لیکرت رتبه بندی شدند. برای مقایسه رتبه گویه ها، از آنالیز غیرپارامتریک من ویتنی برای دو گروه داده و فریدمن برای بیش از دو گروه داده استفاده گردید. نتایج آنالیز تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که از نظر جوامع پاسخگو عوامل اقتصادی با رتبه اول و نهادی سیاستی با رتبه سوم، مهمترین عوامل در درآمدزایی از گیاهان دارویی هستند. عوامل فیزیکی از نظر جوامع محلی و عوامل طبیعی از نظر کارشناسان اجرا در رتبه دوم قرار گرفتند. نتایج مقایسات میانگین گویه ها در عوامل اجتماعی، کالبدی- زیرساختی و انسانی نشان داد که میانگین امتیاز گویه های هر عامل در درآمدزایی، دارای اختلاف معنی داری به لحاظ آماری هستند (P-value<۰.۰۵). ارائه تسهیلات، حمایت های دولتی، ارائه امکانات فرآوری در منطقه و هماهنگی فعالیت های سایر نهادها دارای بیشترین رتبه هستند، درنتیجه نقش بیشتری در درآمدزایی از گیاهان دارویی منطقه دارند.

گیاهان دارویی, درآمدزایی, تحلیل سلسله مراتبی, لزور