محمود خلیلی نژاد - Science and Research Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
مونا لطیف زنجانی - Science and Research Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran

زمینه و هدف: قلدری و قربانی­شدن به­ عنوان مشکلات متداول مدارس مطرح شده­اند. بررسی پژوهش ها نشان می­دهد با وجود نقش پررنگ خانواده در شکل گیری قلدری و قربانی شدن، مطالعه همه عناصر ارتباطی موجود در خانواده چندان مورد توجه قرار نگرفته است.  پژوهش حاضر با هدف پیش بینی قلدری و قربانی شدن در دانش آموزان بر اساس کیفیت ارتباط زناشویی، والد-فرزند، و خواهر- برادر انجام شد. روش: طرح این پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری تمامی دانش آموزان پسر متوسطه اول ناحیه یک شهر رشت به همراه والدین آنها در سال تحصیلی ۹۹-۹۸ بودند که تعداد ۳۵۵ نفر از آنها به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل مقیاس قلدری ایلی نویز (اسپلاگه وهولت، ۲۰۰۱) مقیاس رابطه والد- فرزند (فاین و همکاران، ۱۹۸۳) و مقیاس سنجش روابط خواهر- برادر (فرمن، ۱۹۸۵) و فرم تجدید­­نظر شده مقیاس کیفیت زناشویی (باسبی و همکاران، ۱۹۹۵) بود که به صورت گروهی بر روی الدین اجرا شد. در پایان داده ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چند­گانه همزمان در محیط نرم افزار spss-۲۰  تحلیل شدند. یافته ­ها: نتایج نشان داد متغیرهای قدرت خواهر/ برادر و خشم به پدر توانستند ب ه طور مثبت و معنی داری به ترتیب ۲۲ و ۷ درصد از واریانس متغیر قلدری را پیش­بینی کنند. همچنین متغیرهای تعارض خواهر/ برادر و نارضایتی از مادر توانستند به طور مثبت و معناداری به ترتیب ۲۲ و ۱۶ درصد از واریانس متغیر قربانی شدن را پیش بینی کنند ( ۰۰۱/۰>p). نتایج همچنین نشان داد متغیرهای ارتباط زناشویی، ارتباط با مادر، عاطفه مثبت به پدر، و ارتباط با پدر توانستند به طور منفی و معناداری به ترتیب ۱۵، ۱۳، ۳۷و۱۶ درصد از واریانس متغیر قلدری را پیش بینی کنند. همچنین متغیرهای عاطفه مثبت به پدر، درآمیختگی پدر، و ارتباط با پدر توانستند به طور منفی و معناداری به ترتیب ۲۶، ۳۸و ۲۰ درصد از واریانس متغیر قربانی شدن را پیش بینی کنند ( ۰۰۱/۰>p). نتیجه­ گیری: نتایج نشان داد کیفیت ارتباط­های درون خانواده (ارتباط زن- شوهر، والد-فرزند، خواهر-برادر) پیش بینی کننده قلدری و قربانی شدن فرزندان بودند. استلزام های نتایج به دست آمده در مقاله مورد بحث قرار گرفته است.

Bullying, victimization, marital relationship, parent-child relationship, sibling relationship, قلدری, قربانی شدن, رابطه زناشویی, رابطه والد- فرزند, رابطه خواهر- برادر