سهیلا یوسفی - Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
سمیه کشاورز - Department of Psychology, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
علیرضا کاکاوند - Department of Psychology, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

زمینه و هدف: اختلال های عصبی-تحولی به گروهی از اختلالات گفته می شود که در دوره تحول و پیش از ورود کودک به مدرسه شروع می شوند و به آسیب در کارکرد فردی، اجتماعی، تحصیلی و حرفه ای، منجر می شوند. حضور یک کودک با ناتوانی در خانواده، باعث ایجاد مشکلات و تنش هایی در روابط بین اعضای خانواده و روند معمول زندگی روزمره آنها می شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه ای ترس از ارزیابی منفی بر  رابطه بین تاب آوری و سرزندگی تحصیلی با احساس تنهایی در همشیرهای کودکان با اختلالات عصبی- تحولی است. روش: بدین منظور در یک طرح پژوهشی توصیفی- همبستگی، از میان کودکان دارای همشیر با اختلال عصبی- تحولی ساکن شهرهای تهران و کرج  در سال ۱۳۹۸، تعداد ۲۰۰ آزمودنی ۹ تا ۱۸ سال با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس­های تاب آوری کودک و نوجوان (انگار و لینبرگ، ۲۰۰۹)، سرزندگی تحصیلی (دهقانی زاده و حسین چاری، ۱۳۹۱)، احساس تنهایی (آشروهمکاران، ۲۰۱۰) و ترس از ارزیابی منفی (لری، ۱۹۸۳) بود. داده­های آزمودنی­ها با استفاده از الگویابی تحلیل مسیر مورد وارسی قرار گرفتند. یافته ­ها: نتایج نشان داد تاب­آوری و سرزندگی تحصیلی، اثر منفی معنا­دار؛ و ترس از ارزیابی منفی تاثیر مثبت معنادار بر احساس تنهایی داشتند (۰/۰۱>p ). همچنین رابطه غیرمستقیم تاب آوری و سرزندگی تحصیلی با احساس تنهایی در همشیرهای کودکان با اختلال عصبی- تحولی با میانجی گری ترس از ارزیابی منفی با ۹۵ درصد اطمینان تایید می شود (۰/۰۵>p). نتیجه­ گیری: در تدوین مداخلات روان­شناختی برای بهبود احساس تنهایی در کودکان باید به تاب­آوری و سرزندگی تحصیلی و نقش میانجی ترس از ارزیابی منفی توجه ویژه­ای شود. حضور کودک مبتلا به اختلال عصبی- تحولی در خانواده، تاثیرات زیادی روی دیگر اعضای خانواده خواهد داشت و شرایط پیرامونی مانند محیط خانواده و اجتماع، حمایت عاطفی و هیجانی والدین و دوستان، دسترسی پذیری امکانات، و حمایت های اجتماعی و مالی، همگی می توانند در مطلوب تر شدن و یا بالعکس نامطلوب شدن شرایط، تاثیرات قابل توجهی داشته باشند.

Loneliness, neurodevelopmental disorders, resiliency, fear of negative evaluation, academic buoyancy, احساس تنهایی, اختلال عصبی- تحولی, تاب آوری, ترس از ارزیابی منفی, سرزندگی تحصیلی