مقایسه اثربخشی آموزش مدیریت خشم مبتنی بر روی آورد درمان شناختی- رفتاری و قصه درمانی بر خودکارآمدپنداری و تاب آوری تحصیلی در دانش آموزان با اختلال نارسایی توجه- فزون کنشی

زمینه و هدف: با توجه به این که اختلال نارسایی توجه-فزون کنشی بر عملکرد تحصیلی و روابط اجتماعی دانش­آموز، تاثیر منفی می گذارد، بنابراین عدم تشخیص و درمان آن موجب ایجاد مشکلات آسیب شناختی جدی در زندگی آنها می شود. بدین ترتیب پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش مدیریت خشم و قصه درمانی بر خودکارآمدپنداری و تاب آوری تحصیلی در دانش آموزان مبتلا به نارسایی توجه-فزون کنشی انجام شد. روش: روش این پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. نمونه مورد مطالعه شامل۳۰ دانش آموز پسر ۱۱ الی ۱۲ سال پایه پنجم و ششم ابتدایی مبتلا به نارسایی توجه-فزون کنشی شهرستان بندرانزلی در سال ۱۳۹۸ بود که با روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب و به صورت تصادفی در ۳ دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه (۱۰ دانش­آموز در هر گروه) جایدهی شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه های درجه بندی والدین (کانرز، ۱۹۹۰)، تاب آوری تحصیلی (مارتین، ۲۰۰۲) و احساس خودکارآمدپنداری تحصیلی (جینکز، ۱۹۹۹) استفاده شد. به گروه مداخله اول، مدیریت خشم در ۱۲ جلسه۶۰ دقیقه ای و به گروه مداخله دوم، قصه درمانی در ۸ جلسه ۴۵ دقیقه ای آموزش داده شد، اما به گروه گواه آموزشی داده نشد. هر سه گروه در سه مرحله پیش­آزمون، پس­آزمون، و پیگیری مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور تحلیل داده ها از تحلیل آنکوا و آزمون اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد بین اثربخشی آموزش مدیریت خشم و قصه درمانی بر خودکارآمدپنداری تحصیلی (۰۰۰/۰>P ،۲/۴۰۳=F)، و تاب آوری تحصیلی (۰۰۰/۰>P ،۹۹۲/۷۸۹=F)، تفاوت معنادار وجود دارد. قصه درمانی نسبت به آموزش مدیریت خشم بر احساس خودکارآمدپنداری تحصیلی، (۰۰۱/۰>P)، وآموزش مدیریت خشم نسبت به قصه درمانی بر تاب آوری تحصیلی دانش آموزان، موثرتر بوده است (۰۰۱/۰>P). همچنین بین اثربخشی آموزش مدیریت خشم و قصه درمانی بر خودکارآمدپنداری (۰۰۰/۰>P ،۴۰۷/۱۱۶=F۲/۵۸۸)، و تاب آوری تحصیلی در مرحله پیگیری دوماهه (۰۰۰/۰>P ،۶۴۸/۳۸۵=F۳/۰۸۶)، تفاوت معنادار مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد قصه درمانی نسبت به آموزش مدیریت خشم در افزایش خودکارآمدپنداری تحصیلی، و آموزش مدیریت خشم نسبت به قصه درمانی در افزایش تاب آوری تحصیلی، موثرتر بود. قصه درمانی به دلیل تسهیل در آموزش وکمک به شکل گیری رفتار کارآمد و برآورده شدن نیازهای عاطفی دانش­آموزان، موثر است. همچنین روش مدیریت خشم از طریق آموزش تکنیک­های حل مسئله، به افزایش خودمهارگری، سازش یافتگی روان شناختی، روابط بین فردی سازش یافته، و عملکرد مثبت در تکالیف تحصیلی منجر شد.

Keywords:

Anger management training , narrative therapy , academic self-efficiency , academic resilience , attention deficit/ hyperactivity disorder (ADHD) , مدیریت خشم , قصه درمانی , خودکارآمدپنداری تحصیلی , تاب آوری تحصیلی , نارسایی توجه-فزون کنشی