الهه نایبی - واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
رضا پاشا - Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
سعید بختیارپور - Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
زهرا افتخار صعادی - Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

زمینه و هدف: بازی ­درمانی، روشی خلاقانه در روان ­درمانی کودک است و این درمان متناسب با سن، نیازهای کودکان در زمینه های سنی مختلف را برآورده کرده و بر تغییر رفتار، سازش­ یافتگی، و مهارت های اجتماعی آنها، اثر مهمی دارد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی بازی­درمانی انفرادی و گروهی بر رفتارهای مقابله ای در دانش آموزان دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون­کنشی انجام شد. روش: طرح این پژوهش، تجربی از نوع پیش ­آزمون-پس ­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این مطالعه شامل تمامی دانش آموزان دختر و پسر دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون­ کنشی شهر تهران در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ بودند که تعداد ۶۰ دانش­آموز با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه (هر گروه ۲۰ دانش آموز) جایدهی شدند. گروه های آزمایش تحت بازی­درمانی انفرادی (۱۰ جلسه ۴۵ دقیقه ای) و بازی­درمانی گروهی (۱۰ جلسه ۶۰ دقیقه ای) قرار گرفتند؛ اما گروه گواه هیچ گونه مداخله­ ای دریافت نکرد. به منظور گردآوری داده­ها از پرسشنامه رفتارهای مقابله ای فلاحی و همکاران (۱۳۹۶) و پرسشنامه تشخیصی اختلال فزون­ کنشی - نارسایی توجه کانرز (۱۹۹۹) استفاده شد و در پایان داده های به دست آمده با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس، تحلیل شدند. یافته ­ها: نتایج نشان دادند که بازی­ درمانی به هر دو شیوه انفرادی و گروهی بر افزایش مولفه کنارآمدن با مشکل (۲۱۷/۹۳F=) و کاهش مولفه­ های انحراف از مشکل (۱۱۵۳/۰۹F=)، و کنارآمدن ویرانگر (۳۱۷/۵۷F=) دانش آموزان دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون­کنشی موثر است (۰/۰۱p<). همچنین بر اساس نتایج حاصل از آزمون تعقیبی، بازی­ درمانی به شیوه گروهی موثرتر از بازی­درمانی انفرادی در افزایش مولفه کنارآمدن با مشکل(۳/۶۱-=MD)، و کاهش مولفه ­های انحراف از مشکل (۴/۶۵=MD) و کنارآمدن ویرانگر (۳/۶۳=MD) دانش آموزان دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون­کنشی بود (۰/۰۱p<). نتیجه ­گیری: بازی­ درمانی انفرادی و گروهی بر افزایش رفتارهای مقابله ای دانش آموزان دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون­کنشی اثربخش است، اما بر اساس نتایج به دست آمده از این مطالعه باید توجه داشت که اجرای این شیوه به صورت گروهی می­تواند تاثیرات بیشتری بر بهبود وضعیت روانی و رفتاری کودکان داشته باشد.

Individual play therapy, group play therapy, coping behaviors, ADHD, بازی درمانی انفرادی, بازی درمانی گروهی, رفتارهای مقابله ای, اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی