مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی و نوروفیدبک بر بهبود کنش های اجرایی کودکان مبتلا به نارساخوانی

زمینه و هدف: نارساخوانی به عنوان یکی از شایع ترین اختلالات یادگیری، علت بسیاری از موارد افت تحصیلی دانش ­آموزان دبستانی است. روش­های مختلفی در سال ­های اخیر برای درمان این اختلال در سطوح پژوهشی و بالینی مورد استفاده قرار گرفته است که پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی و نوروفیدبک بر بهبود کنش های اجرایی کودکان با اختلال نارساخوانی انجام شد. روش: روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش ­آزمون-پس ­آزمون با گروه گواه و پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی کودکان پسر ۸ تا ۱۲ ساله مبتلا به نارساخوانی مراجعه کننده به مراکز ناتوانی­های یادگیری ناحیه سه شهر تهران در سال ۱۳۹۸ تشکیل می دادند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، ۳۶ دانش­آموز انتخاب، و در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه (۱۲ دانش­آموز در هر گروه) به صورت تصادفی جایدهی شدند. برای یک گروه آزمایش، مداخله توانبخشی شناختی در ۱۱ جلسه ۶۰ دقیقه ای؛ و برای گروه آزمایش دوم، مداخله نوروفیدبک در ۳۰ جلسه ۴۵ دقیقه ­ای اجرا شد؛ این در حالی است که افراد گروه گواه هیچ مداخله ای دریافت نکردند. هر سه گروه در مراحل پیش ­آزمون، پس آزمون، و پیگیری دو ماهه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از آزمون رسمی خواندن و نارساخوانی نما (کرمی نوری و مرادی، ۱۳۸۷) و فرم کوتاه پرسشنامه درجه ­بندی رفتاری کنش­ های اجرایی (جرارد و همکاران، ۲۰۰۰)؛ و برای تحلیل داده های به دست آمده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل داده­ ها نشان داد که تاثیر توانبخشی ­شناختی و نوروفیدبک بر بهبود مولفه ­های کنش­ های اجرایی در هر دو مرحله پس آزمون و پیگیری مجدد، معنادار است (۰/۰۵>P). همچنین نتایج نشان داد که بین تاثیر این دو شیوه در مولفه های کنش ­های اجرایی، تفاوت معنادار وجود ندارد (۰/۰۵P>)؛ اما بین نمرات هر دو گروه آزمایش با گروه گواه، تفاوت معنا­دار مشاهده شد (۰/۰۵>P). نتیجه گیری: بر اساس یافته ­های این مطالعه می­توان نتیجه­ گیری کرد که توانبخشی شناختی با ارتقای توانایی های ذهنی و شناختی، و روش نوروفیدبک با ارائه پسخوراندهای مثبت و منفی به آزمودنی و تقویت مهارت خودنظم جویی، در بهبود کنش های اجرایی کودکان نارساخوان موثر است.

Keywords:

Dyslexia , executive functions , cognitive rehabilitation , neurofeedback , نارساخوانی , کنش های اجرایی , توانبخشی شناختی , نوروفیدبک