محمود بینا - استادیار دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
رضا فرشاد - کارشناس ارشد هیدرولیک شرکت مهندسین مشاور آبیاری و زهکشی شاداب
علی اکبر رسولی - دانشجوی کارشناسی ارشد تاسیسات آبیاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز
حجت اله سقاوی - مدیریت تعمیرات و بهینه سازی شبکه های آبیاری سازمان آب و برق خوزستان

مسیل بالا رود از معادن اصلی شن و ماسه مرغوب شمال خوزستان محسوب می گردد که بهره برداری های بی رویه بخصوص در پایین دست سازه سیفون و عدم تامین مواد رسوبی توسط سیلاب و وقوع پدیده (head cutting) سبب فرسایش و پایین افتادگی و تغییر شیب بستر آن شده و آبشستگی های ناشی از جریان های سیلابی فصلی، باعث تشدید این پدیده بخصوص در اطراف سازه گشته است. با وقوع جریانهای فصلی و به خصوص در مواقع سیلابی، به دلیل اختلاف ارتفاعی که در بالا و پایین سازه وجود دارد، یک دراپ ایجاد شده است که ریزش جریان از آن با ایجاد جریانهای آشفته و ثانویه باعث خوردگی و آبشستگی پایین دست سازه می گردد. برای حفاظت از سیفون معکوس و تثبیت بستر سازه های توریسنگی در نظر گرفته شدند. در این تحقیق مقایسه میزان اتلاف انرژی و پایداری انواع سرریزهای توریسنگی و همچنین مقایسه عمق آبشستگی اندازه گیری شده با عمق آبشستگی محاسبه شده از رابطه شوکلیچ مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی انواع سرریزهای گابیونی از سرریز گابیونی شیبدار نتیجه مطلوبتری در مقایسه با سایر سرریزها بدست آمد. همچنین عمق آبشستگی محاسبه شده تطابق قابل قبولی با عمق آبشستگی اندازه گیری شده دارد.

آبشستگی ، اتلاف انرژی ، بالا رود حفاظت رودخانه ، سرریز توریسنگی ، سیلاب