زهرا مطهری نسب - Faculty of Psychology and Educational Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
فاطمه السادات میرحسینی - Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Iran
مسلم اصلی آزاد - Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

زمینه و هدف: کودکانی که بدسرپرست هستند، آسیب­های روان شناختی گوناگونی را در سال ­های بعد تجربه می­ کنند. این کودکان از بستر تحولی نامناسبی برخوردارند که آنها را مستعد ابتلا به آشفتگی های روان شناختی و هیجانی می سازد. به همین دلیل به­ کارگیری درمان­ های روان شناختی مناسب برای آنها بسیار ضروری است. در همین راستا هدف از این­ پژوهش بررسی اثربخشی نظم­ جویی شناختی هیجان بر دانش هیجانی و مهار هیجانی دانش ­­آموزان بدسرپرست بود. روش: روش پژوهش حاضر نیمه­ آزمایشی با طرح پیش ­آزمون-پس ­آزمون با گروه گواه بود. در این پژوهش جامعه آماری را تمامی دانش آموزان ۱۲ تا ۱۶ ساله بدسرپرست دوره اول متوسطه شهر اصفهان در سال تحصیلی ۹۷-۱۳۹۶ تشکیل می دادند. نمونه مورد مطالعه شامل ۳۰ نفر از جامعه مذکور بودند که با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند و در گروه­ های آزمایش و گواه جایدهی شدند. سپس گروه آزمایش مداخله نظم ­جویی شناختی هیجان را در ۸ جلسه ۹۰ دقیقه ای طی دو ماه و نیم دریافت کردند، در حالی که گروه گواه این مداخله را در طول فرایند انجام پژوهش دریافت نکرد. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه مهار هیجانی (راجر و نشوور، ۱۹۸۷) و آزمون دانش هیجانی (ایزارد و همکاران، ۲۰۰۳) بود. داده های حاصل از پژوهش با آزمون تحلیل کواریانس و نرم افزار آماری SPSS۲۳ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که نظم ­جویی شناختی هیجان بر دانش هیجانی و مهار هیجانی دانش ­­آموزان بدسرپرست موثر بوده است (۰/۰۰۱>p)؛ بدین صورت که این درمان توانسته دانش هیجانی و مهار هیجانی دانش ­­آموزان بدسرپرست را بهبود بخشد. اندازه اثر به­دست آمده نیز حاکی از آن بود که به ترتیب ۸۴ و ۷۷ درصد تغییرات متغیرهای دانش هیجانی و مهار هیجانی دانش ­­آموزان بدسرپرست توسط مداخله نظم­ جویی شناختی هیجان تبیین می شود. نتیجه گیری: نظم ­جویی شناختی هیجان با استفاده از روش هایی مانند شناخت انواع هیجان، آموزش راه ­های کاهش هیجانات منفی، توجه آگاهانه به هیجان فعلی، آموزش ارزیابی مجدد و ابراز هیجانات مثبت و منفی، و آموزش تغییر هیجانات منفی می تواند بر فرایند پردازشی هیجان و در نتیجه بر دانش و مهار هیجانی دانش آموزان بدسرپرست تاثیر بگذارد.

Cognitive emotional regulation training, knowledge and emotional control, poorly supervised students, نظم جویی شناختی هیجان, دانش هیجانی, مهار هیجانی, دانش آموزان بدسرپرست