مهدی شاه محمدی - Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
غلام حسین انتصارفونی - Department of Psychology, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
مسعود حجازی - Department of Psychology, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
حسن اسدزاده - Department of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

زمینه و هدف: میزان شیوع نسبتا زیاد اختلال یادگیری ریاضی و وجود پیامدهای ناشی از آن که مبتلایان را نه تنها در دوران کودکی با دشواری­های ویژه­ای روبرو می­ سازد، که در اغلب موارد، هزینه ­های مادی و معنوی بسیاری را برای کودک، خانواده، و جامعه به دنبال دارد. برنامه توانبخشی شناختی مشتمل بر آموزش، ذخیره ­سازی، و پردازش مولفه ­های حافظه فعال افراد است. هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی برنامه آموزشی توانبخشی شناختی بر افزایش میزان مهارت ­های هوش غیرکلامی، توجه و تمرکز، و عملکرد تحصیلی دانش­ آموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی است. روش: روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی و طرح پژوهش از نوع پیش ­آزمون، پس­ آزمون با گروه گواه بود. نمونه مورد مطالعه شامل ۴۰ دانش­آموز دختر و پسر دارای اختلال ریاضی مقطع ابتدایی در دامنه سنی ۱۱-۹ شهرستان میانه در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ بود که به شیوه نمونه ­گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه، جایدهی شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل آزمون توجه و تمرکز  بریکن کمپ (۲۰۰۲) ،آزمون هوش غیر­کلامی وکسلرکودکان (ویرایش چهارم)، و آزمون ریاضی ایران کی­مت ( هومن، ۱۳۷۶) بوده است. بعد از اجرای پیش ­آزمون، مداخلات توانبخشی برای گروه آزمایش در ۱۶ جلسه ۶۰ دقیقه ­ای، هفته ­ای ۲ بار و به صورت انفرادی انجام ­گرفت. در نهایت از هردو گروه آزمایش و گواه، پس ­آزمون گرفته شد. یافته­ ها: نتایج به دست آمد با روش تحلیل کوواریانس نشان داد که استفاده از روش توانبخشی شناختی در شرکت ­کنندگان گروه آزمایش بر میزان مهارت­ های هوش غیرکلامی (۰/۰۵>P، ۴/۸۵۹ F(۱,۳۷)=)، میزان توجه و تمرکز (۰/۰۵>P، ۹۵/۹۵۶ F(۱,۳۷)=)، و عملکرد تحصیلی (۰/۰۵>P، ۶۶/۲۲۷ F(۱,۳۷)=) دانش ­آموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی، تاثیر معناداری را به دنبال داشته است. نتیجه­گیری: بر اساس نتایج به دست آمده در این مطالعه، برنامه آموزشی توانبخشی شناختی با استفاده از برنامه­ های تمرینی جذاب که به صورت بازی و سلسله­ مراتبی طراحی شده ­بود، توانسته است بخش­ های مورد نظر مغزی دانش ­آموزان دارای اختلال یادگیری را در زمینه­ های توجه و تمرکز، عملکرد تحصیلی و هوش غیر­کلامی، تحریک و تقویت کرده و موجب ارتقاء عملکرد ذهنی و کارایی تحصیلی آنها شود.

Cognitive rehabilitation, dyscalculia, attention and concentration, nonverbal intelligence, academic performance, توانبخشی شناختی, اختلال یادگیری ریاضی, توجه و تمرکز, هوش غیرکلامی, عملکرد تحصیلی