مبارکه طالع زاده - دانشجوی دکترای فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
احمد نظامی - استاد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
مهدی پارسا - دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
جعفر نباتی - استادیار، پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
رضا توکل افشاری - استاد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

شناسه دیجیتال (DOR): ۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۳۹۸.۳۵.۵۵۱.۹۶.۴.۱۵۷۶.۴۱ اهلی سازی، کاشت و تولید زراعی زیره سیاه (Bunium persicum (Boiss.) B. Fedttsch.) برای جلوگیری از کاهش ذخایر ژنتیکی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در همین راستا آزمایشی با هدف شناسایی بستر و برنامه غذایی مناسب برای استقرار گیاهچه یک ساله زیره سیاه به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در شرایط گلخانه ای با سه تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل سه بستر کوکوپیت، ماسه و خاک زراعی و پنج غلظت محلول هوگلند (صفر (بدون محلول غذایی)، ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ درصد) بود. نتایج نشان داد که بیشترین درصد سبز (۳۷.۶۷) در بستر کوکوپیت و بدون محلول غذایی حاصل شد. بیشترین شاخص بنیه گیاهچه (۷۷۳) و سطح سبز (۲.۱۴ سانتی مترمربع در بوته) در بستر کوکوپیت و تغذیه با هوگلند ۷۵% و کمترین شاخص بنیه گیاهچه (۲۰۵) در بستر خاک و تغذیه با هوگلند ۷۵% مشاهده شد. بالاترین درصد غده دهی (۱۰۰) در بستر ماسه و تغذیه با محلول هوگلند ۵۰% بدست آمد. بزرگترین غده ها از نظر وزن (۷۶.۰ میلی گرم) و حجم (۷۹.۲ میلی مترمکعب) در تیمار بستر ماسه و تغذیه با محلول غذایی هوگلند ۷۵% بدست آمد که با تیمار بستر ماسه و تغذیه با محلول هوگلند ۵۰% تفاوت معنی داری نداشت. به‎ طور کلی انتخاب بستر با تخلخل و ظرفیت نگهداری آب مناسب و تغذیه با محلول هوگلند حداقل ۵۰% در رسیدن به درصد سبز و استقرار بالای گیاهچه زیره سیاه و تولید غده با اندازه مناسب می تواند موثر باشد.

زیره سیاه (Bunium persicum (Boiss.) B. Fedttsch.), شاخص بنیه گیاهچه, غده, محلول غذایی, هوگلند