پروین لایق - استادیار غدد مترشحه داخلی
رباب بیگم ابوترابی - دانشیار غدد مترشحه داخلی
رضا رجبیان - استاد غدد مترشحه داخلی
محمد خواجه دلوئی - استادیار پزشکی اجتماعی
زهره موسوی - دانشیار غدد مترشحه داخلی

مقدمه: گرچه پرکاری تیروئید از علل شناخته شده افزایش ساخت و بازجذب مداوم استخوان، محسوب می شود؛ ولی گزارشات متناقضی در مورد اثر پرکاری تیروئید بر تراکم معدنی استخوان و افزایش خطر شکستگی وجود دارد (حدود ۱۰ برابر). به دلیل شیوع بیشتر پرکاری تیروئید در میان زنان، همچنین افزایش سن و وقوع یائسگی در آنان، این افراد، در معرض خطر کاهش تراکم معدنی استخوان در آینده، قرار دارند؛ لذا این بررسی با هدف بررسی تاثیر پرکاری تیروئید برتراکم معدنی استخوان در زنان سنین باروری اهمیت زیادی دارد. روش کار: در این مطالعه مورد - شاهدی،۵۰ زن مبتلا به پرکاری تیروئید درمان نشده که در محدوده سنی۵۰-۲۰ سال قرار داشتند، از بین مراجعین به درمانگاههای سرپائی غدد، در سال۱۳۸۳ - ۸۴ مورد بررسی قرار گرفتند. از این میان کسانی که سابقه مصرف داروهای موثر بر تراکم معدنی استخوان داشته یا مبتلا به بیماریهای شناخته شده موثر بر استخوان بودند؛ از مطالعه حذف شدند. از کلیه بیماران بعد از گرفتن شرح حال و معاینه بالینی، آزمایشات عملکرد تیروئید،PTH، فسفر، کلسیم، آلکالن فسفاتاز، قند ناشتا و کراتی نین و تراکم سنجی استحوان در ناحیه ستون فقرات و گردن فمور توسط )۱۱۰ نفر به عنوان گروه کنترل ۱ دستگاه(LUNAR(DPX-IQ انجام شد. از میان شرکت کنندگان در مطالعه چند مرکزی پوکی استخوان در ایران (IMOS که از نظر سن، قد و وزن با گروه تحت مطالعه همسان شده بودند انتخاب گردیدند. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار SPSS version ۱۱.۵ و آزمون تی انجام گردید. p کمتر از ۰/۰۵ به عنوان معنی دار در نظر گرفته شد. نتایج: میانگین سن، وزن و قد در بیماران و موارد کنترل مشابه بود. ۴۷ بیمار (۹۴%) مبتلا به بیماری گریوز و ۳ بیمار (۶%) مبتلا به آدنوم منفرد توکسیک بودند. میانگین مدت ابتلاء به بیماری قبل از تشخیص بیماری ، ۶/۰۲± ۴/۳۸ ماه بود. میانگین تراکم معدنی استخوان در ستون فقرات و گردن فمور در بیماران و گروه کنترل تفاوت معنی داری نداشت. بین تراکم معدنی استخوان در ستون فقرات و نیز گردن فمور با سطح سرمی TSH ،T۳ ،T۴ و FT۴I ارتباط معنی داری دیده نشد. بین مدت ابتلاء به بیماری و تراکم معدنی استخوان در نواحی ستون فقرات و گردن فمور نیز ارتباط معنی داری وجود نداشت. ارتباط بین سن و تراکم معدنی استخوان نیزمعنی دار نبود. نتیجه گیری: گرچه پرکاری تیروئید یک عامل شناخته شده موثر بر ساخت و بازجذب مداوم استخوان است؛ ولی در زنان سنین قبل از یائسگی که مدت زیادی از شروع بیماری آنها نگذشته است و عامل خطر دیگری به غیر از تیروتوکسیکوز برای کاهش تراکم معدنی استخوان ندارند، انجام تراکم سنجی استخوان به عنوان یک بررسی ضروری و متداول توصیه نمی شود. 

پرکاری تیروئید, تراکم معدنی استخوان, یائسگی