عباس زیادی - مسئول بخش امور آبیاری و زهکشی شرکت مهندسی مشاور دزآب
محمد سلاخ پور - کارشناس شرکت مهندسی مشاور دزآب

یکی از مهمترین قسمتهای مطالعات شبکه های آبیاری و زهکشی مبحث آبگیری از رودخانه جهت تامین آب اراضی محدوده طرح می باشد. هر مشکلی که در سیستم آبیاری طرح های آبیاری و زهکشی بوجود آید مستقیما بر روی محصولات طرح های اثر نامطلوبی بر جای می گذارد. در کلی ترین تقسیم بندی دوروش برای آبگیری از رودخانه وجود دارد، آبگیری با بالا آوردن سطح آب رودخانه بوسیله سد انحرافی و یا آبگیری با استفاده از ایستگاه پمپاژ مشکلات آبگیری از رودخانه های بزرگ همانند کارون عبارتند از فرسایش، رسوب، سیل گرفتگی و … در این مطالعات سعی شده است کلیه گزینه های ممکن بررسی و گزینه ای که از نقطه نظر فنی بهترین و از نظر اقصتادی ارزانترین باشد انتخاب شود. محاسن و محدودیتهای هر کدام از گزینه ها مورد مطالعه قرار گرفته است. در این مقاله به بررسی دلایل انتخاب محل و نوع آبگیری تاسیسات پمپاژ و زهکشی جفیر در حاشیه رودخانه کارون پرداخته شده است. شبکه آبیاری و زهکشی طرح جفیر در فاصله 35 کیلومتری جنوب غربی شهرستان اهواز (مرکز استان خوزستان) واقع می باشد این طرح بطور خلاصه شامل آبگیر با ظرفیت 40 متر مکعب در ثانیه، حوضچه ترسیب خاکی به طول 1500متر، کانال انتقال بتنی به طول 21 کیلومتر ، ایستگاه پمپاژ با ظرفیت 36/5 متر مکعب در ثانیه، 3 عدد ایستگاه پمپاژ با ظرفیت 0/5 متر مکعب درثانیه در مسیر کانال انتقال ، شبکه آبیاری و زهکشی سطحی و زیر زمینی به مساحت 40000 هکتار می باشد. در شرایط طرح جفیر با توجه به پهنای زیاد رودخانه (عرض رودخانه 600 متر) و جریان عظیم آن در فصول سیلابی و دشواری و هزینه بسیار زیاد ساخت سد انحرافی با توجه به شیب کم رودخانه و احداث دایکهای حفاظتی طولانی از دوطرف رودخانه، بنابراین استفاده از ایستگاه پمپاژ برای آبگیری از رودخانه را ناگزیر می نماید. پس از بررسی های فنی اناع آبگیرهای متعددی که در استان خوزستان طراحی گردیده است (آبگیرهای ساده – شناور – اسکله ای – دریچه ای – مستغرق – متحرک روی سطح شیبدار – برج آبگیر و …) و با در نظر گرفتن کلیه عوامل موثر، نوع آبگیر طرح آبیاری و زهکشی جفیر، ابگیر ممستغرق انتخاب شده است.

آبگیری ، ایستگاه پمپاژ ، کارون ، شبکه آبیاری و زهشکی جفیر و آبگیر مستغرق