آزاده کریمی افشار - دانشجوی دکترای اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
غفار کیانی - دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
حمید نجفی - دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
امین باقی زاده - دانشیار، گروه بیوتکنولوژی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی کرمان، کرمان، ایران

شناسه دیجیتال (DOR):۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۳۹۸.۳۵.۲۲۲.۹۴.۲.۱۵۷۵.۳۲ زنیان (Trachyspermum copticum L.)، یکی از گیاهان معروف خانواده چتریان است که از نظر تولیدات دارویی و اقتصادی دارای اهمیت می باشد. به‎منظور تعیین مهمترین صفات موثر بر عملکرد دانه، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در دو شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی به‎عنوان عامل اصلی و ۳۶ اکوتیپ زنیان متعلق به ۹ استان مختلف کشور به‎عنوان عامل فرعی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار طی دو سال زراعی در کرمان انجام شد. نتایج تجزیه رگرسیون چندگانه خطی به‎روش گام به گام نشان داد که در شرایط تنش خشکی صفات تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و عملکرد اسانس و در شرایط آبیاری معمولی صفات عملکرد بیولوژیک، وزن هزاردانه و تعداد دانه در چتر بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند که به‎ترتیب ۸۷% و ۹۹% از تغییرات به‎وسیله این صفات در دو شرایط تبیین شد. براساس نتایج تجزیه علیت، صفات تعداد چتر در بوته در شرایط تنش و عملکرد بیولوژیک در شرایط نرمال بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند و به‎عنوان مهمترین اجزای عملکرد دانه شناخته شدند. این صفات می توانند به‎عنوان معیارهایی مناسب برای تسهیل فرآیند انتخاب غیرمستقیم و بررسی توانمندی عملکرد دانه در برنامه های به‎نژادی زنیان مدنظر قرار گیرند .

تجزیه علیت, خشکی, رگرسیون گام به گام, زنیان (Trachyspermum copticum L.)