خالد بادپا - Faculty of Psychology and Educational Sciences, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran
محمود شیرازی - Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
علی عرب - Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran

زمینه و هدف: خشم در کودکان و نوجوانان یکی از هیجانات شایع و مخرب است که باعث بروز مشکلات شناختی و رفتاری گوناگونی در آنان می­شود و تهدیدی برای سلامت روان کودکان و نوجوانان است. هدف پژوهش حاضر تاثیر درمان شناختی رفتاری مبتنی بر ذهن­آگاهی با محوریت مدیریت خشم بر مهار خشم دانش ­آموزان پسر بود. روش: این پژوهش نیمه ­آزمایشی با طرح پیش­ آزمون – پس­آزمون و گروه گواه انجام شد. نمونه مورد مطالعه شامل ۳۰ نفر از دانش ­آموزان پسر۱۰ تا ۱۴ ساله شهر چابهار در سال تحصیلی ۹۶-۹۷ بود که در پرسشنامه بیان حالت – صفت خشم اسپیلبرگر (۱۹۹۹)، نمرات بالاتری کسب کرده بودند. این افراد با روش نمونه ­گیری در دسترس انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه ۱۵ نفر) جایدهی شدند. گروه آزمایش به مدت ۱۰ جلسه ۹۰ دقیقه ­ای تحت آموزش درمان شناختی رفتاری مبتنی بر ذهن­آگاهی با محوریت مدیریت خشم قرار گرفتند و گروه گواه در این فاصله، هیچ­گونه آموزشی را دریافت نکرد. برای تجزیه وتحلیل داده ­ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ­ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد درمان شناختی رفتاری مبتنی بر ذهن ­آگاهی با محوریت مدیریت خشم بر مولفه ­های مهار خشم، اثربخشی معناداری دارد؛ بدین معنا که میانگین نمرات گروه آزمایش در پس ­آزمون نسبت به گروه گواه به طور معناداری کاهش پیدا کرده است (۰/۰۱p<).  نتیجه­ گیری: بر اساس نتایج به دست آمده می­ توان نتیجه گرفت که درمان شناختی رفتاری مبتنی بر ذهن­ آگاهی به خاطر تاکید ویژه­ای که بر تجربه و برون ریزی مستقیم هیجان­ ها دارد، می­ تواند باعث مهار و کاهش مولفه های خشم شود.  

Cognitive-behavioral therapy, mindfulness, anger control, درمان شناختی رفتاری, ذهن آگاهی, مهار خشم