داود پرچمی - دانشگاه شهید بهشتی

پیشرفت علمی فرایند مستمر رشد تولیدات علمی و ارتقاء توان به کارگیری آن ها در سطح خرد و کلان، به منظور پیشرفت جامعه و اعضای آن است؛ و نظم در جامعه وضعیتی است که ایفای نقش های اجتماعی در سطح خرد و هماهنگی و همسویی نهادهای اجتماعی در سطح کلان منجر به ایجاد و حفظ تعادل در نظام اجتماعی و پاسخگویی به نیازها در مطلوبترین شرایط می-گردد. در این مقاله، نظم در کشورهای مختلف جهان و میزان پیشرفت علمی آن ها و رابطه بین آن ها بررسی شده است. یافته های پژوهش حاضر، بیانگر آن است که: ۱-همبستگی بین نظم در جامعه و پیشرفت علمی (r=+۰/۵۶) است. ۲- به دلیل آنکه نهاد علم از کارکرد تغییرآوری و نظم آفرینی برخوردار است، تاثیرگذاری آن بر پیشرفت علمی تقریبا سه برابر تاثیر پیشرفت علمی بر نظم در جامعه است و به ازای یک واحد افزایش پیشرفت علمی ۰۵۷/۱ واحد نظم در جامعه افزایش می یابد.۳- تولیدات علمی و محصول آن یعنی فناوری، بیشترین و سریعترین تاثیر را در نهاد اقتصاد می گذارد به طور کلی به ازای یک واحد افزایش در نظم اقتصادی، پیشرفت علمی با ۳۱/۰ واحد افزایش همراه بوده است. ۴- الگوی نظم کامل یعنی برخورداری از رشد حداکثری و هماهنگی حداکثری، در شاخص های نظم و پیشرفت علمی، در هر یک از گروه کشورهای توسعه یافته، توسعه متوسط و در حال توسعه با یکدیگر انطباق دارند و بیانگر آن است که هماهنگی و تناسب رشد در شاخص های مختلف برای دستیابی به توسعه ضروری است که باید به آن توجه نمود. ۵-برای پیشگیری اختلالات ناشی از پیشرفت علمی، نهادگرایی علمی در دو سطح خرد و کلان لازم است. این پژوهش با روش تطبیقی عرضی- ملی با استفاده از داده های بین المللی درباره ۱۶۰ تا ۲۳۳ کشور انجام شده است. نتایج از تحلیل همبستگی های ساده و چند متغیری داده ها حاصل شده و برازش مدل نظری و داده ها با استفاده از معادله ساختاری بررسی شده اند.

مطالعه تطبیقی, توسعه علمی, نظم سیاسی, نظم اقتصادی, نظم اجتماعی, نظم فرهنگی, کیفیت زندگی, نظم کامل و نهاد گرایی علمی