نوین تولایی - دانشگاه شهید بهشتی
جلیل یاری - دانشگاه شهید بهشتی

هدف این مقاله بررسی عوامل موثر بر تمایل به مهاجرت درون شهری در تهران، با تاکید بر احساس نابرابری فضایی است. گروهها و اقشار مختلف مردم در تهران بر مبنای ویژگیهای کالبدی و اجتماعی در محلات خاصی از شهر متراکم شده اند. برخی از محلات به دلیل برخورداری از امکانات و فرصت های کالبدی و اجتماعی از جذابیت خاصی برای شهرنشینان تهرانی برخوردار هستند.این امر باعث تمایل خانوارها برای مهاجرت به سمت این محلات شده است.افراد با مشاهده، ادراک و مقایسه امکانات مناطق مختلف شهر دچار احساس نابرابری و محرومیت می شوند، که محصول نهایی آن احساس نارضایتی از محله مسکونی خود می باشد.در تحقیق حاضر، بعد از کاوش تئوریهای مرتبط با مسئله تحقیق، و جمع آوری دادههای میدانی از شهروندان ساکن محلات پایین شهر، مرکز شهر و بالاشهر تهران، تلاش شده است،میزان تمایل پاسخگویان به سکونت در محلات بالاشهری اندازه گیری شود و ارتباط آن با دیگر متغیرهای اجتماعی بررسی گردد.بر اساس یافته های تحقیق، بخش قابل توجهی از شهروندان مناطق پایین شهر و مرکز شهر تهرانمتمایل به جابجایی به سمت بالاشهر هستند.احساس نابرابری در بعد تحصیلات و ثروت (ابعاد مرتبط با پایگاه اجتماعی اقتصادی) و تسهیلات و دسترسی ها (ابعاد مرتبط با ساختار کالبدی شهری) به نفع مناطق بالاشهری، و در بعد ارزش های اجتماعی و فرهنگی به سود مناطق پایین شهر تهران است. همچنین، یافته های تحقیق نشان می دهد که یکی از دلایل عدم تمایل ساکنان پایین شهر به مهاجرت به سمت محلات بالاشهر، میزان بالای رضایت آنها از محله مسکونی خود می باشد. اما در محلات مرکزی این متغیر در تبیین الگوی سکونت گزینی افراد نقش مهمی ندارد.در مناطق پایین شهر، متغیر «مکان سکونت دیگران مهم» (دوستان و اعضای فامیل) در تعیین محله ایده آل برای سکونت موثر بوده است، اما تاثیر این متغیر در بین پاسخگویان محلات مرکزی شهر معنی دار نبوده است.

نابرابری فضایی, جداییگزینی, بالاشهر, پایینشهر, تهران