فرشته عباسی - Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
شهرام سلیمانی - Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran
علی اکبر ارجمند نیا - Department of Psychology and Education for Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

زمینه و هدف: یکی از روش های درمانی نوینی که توجه درمانگران حوزه اختلال اتیسم را به خود جلب کرده است، مداخله های مرتبط با فعالیت های حرکتی و بدنی است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر مهارت های دیداری- حرکتی کپارت بر کاهش رفتارهای کلیشه ای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات تک­بررسی است. نمونه مورد مطالعه شامل ۳ نفر از کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم در دامنه سنی ۵ تا ۱۴ سال شهر تهران در سال ۹۷-۱۳۹۶ بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در ۱۰ جلسه ۴۵ دقیقه ای مورد مداخله قرار گرفتند. در این پژوهش نخست به وسیله ثبت فاصله زمانی، خط پایه رفتار کلیشه ای مشاهده و ثبت شد و برنامه های مداخله ای ادراک دیداری- حرکتی کپارت ارائه شد و سپس به وسیله ثبت فاصله زمانی تعداد وقوع رفتار کلیشه ای، بلافاصله بعد از برنامه درمانی در دو مرحله مورد مشاهده و ثبت قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل دیداری درون­موقعیتی و بین­ موقعیتی برای داده های آزمودنی میانگین نمرات مربوط به رفتارهای کلیشه ای برای هر ۳ آزمودنی به ترتیب به طور معناداری از مرحله خط پایه (۸/۱۲، ۱۰، ۸/۴) به مرحله مداخله (۴/۳، ۲/۴، ۲/۲) کاهش پیدا کرده است. همچنین شاخص PND نشان می دهد که میزان همپوشی بین نقاط خط پایه و مدخله با ۱۰۰ درصد اطمینان موثر بوده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که تمرین­های ادراکی حرکتی مبتنی بر دیدگاه کپارت می تواند به عنوان یکی از روش های کاهش رفتار کلیشه ای کودکان اوتیستیک به کار گرفته شود.

Kephart's visual-motor skills, stereotypic behavior, autism spectrum disorders, مهارت های دیداری- حرکتی کپارت, رفتار کلیشه ای, اختلال طیف اتیسم