سیدتقی امید نائینی - استادیار دانشکده عمران، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران
مرتضی کلاهدوزان - استادیار دانشکده عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
شروین فقیهی راد - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات آب ( وزارت نیرو )
مسعود انتظاری - دانشجوی دکتری دانشکده عمران دانشگاه امیرکبیر

استفاده کاربردی از مدل های ریاض ی در مباحث مهن دسی سدسازی و مهندسی رودخانه ها، امری اسـت مهـم و ضـروری . بهره مندی از این ابزار درصورت ی قابل اطمینان خواهد بود که در شرایط طبیعی و آزمایشگاهی بتوان آنرا مورد آزمون قـرار داد . با توجه به طبیعت جریانهای موجود در مخازن سدهای تنظیمی، می توان از مدلهای دو بعـدی افقـی ( متوسـط گیـری شده در عمق ) استفاده نمود . دراین تحقیق نخست یک مدل ریاض ی دو بعد ی جریان و انتقال رسوب آماده شـد و جهـت نمایش کارآیی مدل ریاضی آماده شده از داده های حاصل از اندازه گیریهای آزمایشگاهی سد تنظیمـی حمیدیـه واقـع در استان خوزستان استفاده گردید . در این مرحل ه ابتدا مدل جریان مورد واسنجی قرار گرفت و سپس سناریوهای متعـددی از حیث محل قرارگیری آبگیر آزادگان تعریف ش د . سپس نتایج حاصل از مدل جریان در هر حالت ، مورد تحلیل قرار گرفت و نهایتاً مناسبترین محل آبگیری از نظر پارامترهای حاکم بر جریان و لحاظ نمودن مشکلات اجرای ی ساخت آبگیر معرفی شد . پس از آن شبیه سازی ریاضی انتقال رسوبات در دو حالت رسوبات چسبنده و غیـر چـسبنده بـا توجـه بـه طبیعـت رسوبات موجود در منطقة طرح، صورت گرفت . که در نهایت میزان انتقال رسوبات و چگونگی کنترل آن با استفاده از نتایج مدل عددی مورد بررسی قرار گرفت . نتایج حاصل از مدلسازی عـددی حـاکی از آن اسـت کـه در زمـان سـیلاب بـرای جلوگیری از تجمع رسوبات در دهانه آبگیر در گزینه پیشنهادی نیاز است حداقل دبی ۰۲ متـر مکعـب در ثانیـه از آبگیـر آزادگان عبور نماید .

سد تنظیمی، مدل ریاضی، هیدرولیک جریان، رسوب