بررسی آبشویی نیترات در مزارع کشاورزی و تاثیر آن بر الدگی آبخوان (مطالعه موردی دشت مشهد)

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف آب ونیتروژن بر آبشویی نیترات و تاثیر آن بر آلدگی آبخوان با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سال های زراعی متوالی ۱۳۸۸ الی ۱۳۹۱ در سه تکرار به اجرا درآمد. آزمایش در ایستگاه طرق- و ایستگاه گلمکان وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی انجام شد. فاکتورهای طرح شامل مقادیر آب در سه سطح (۵۰، ۱۰۰ و ۱۲۰ درصد آب مورد نیاز کامل گیاه) در پلات اصلی و مقادیر مختلف نیتروژن در سه سطح (۵۰ درصد کمتر از توصیه کودی، برابر با توصیه کودی و ۵۰ درصد بیشتر از توصیه کودی) در پلات فرعی قرار گرفتند. نتایج این قسمت از تحقیق نشان داد که با افزایش میزان آب مصرفی، مقدار نیترات باقیمانده در عمق های بالاتر کاهش و در عمق های پایین تر نیم رخ خاک افزایش یافت. نسبت افزایش در بافت سبک بیشتر بود. همچنین با افزایش مقدار کود مصرفی، مقدار نیترات باقیمانده در تمام لایه های خاک افزایش یافت. قسمت دوم تحقیق در مزارع گوجه فرنگی کشاورزان (دشت مشهد) انجام شد. ۱۵ مزرعه درنظر گرفته شد. روش آبیاری در تمام مزارع روش آبیاری جویچه ای بود. در طول فصل رشد میزان آب، کود نیتروژن مصرفی ومیزان نیترات قبل از کاشت و بعد از برداشت در خاک و آب اندازه گیری شد. میزان نیترات باقیمانده، نیز بعد از برداشت در میوه گوجه فرنگی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در تمام مزارع انتخابی میزان آب مصرفی و نیز کود نیتروژنه بیشتر از حد نیاز بود. با افزایش میزان آب مصرفی مقدار نیترات در دو عمق ۳۰-۰ و ۳۰-۳۰ سانتیمتری کاهش یافت در صورتی که با افزایش مصرف کود اوره، مقدار نیترات باقیمانده در خاک در انتهای فصل افزایش یافت. مقدار نیترات در آب چاه های مورد بررسی کمتر از حد مجاز بود. نتایج حاصل از شبیه سازی آبشویی نیترات با استفاده از مدل ریاضی HYDRUS-D نشان داد که در صورتی که عمق سطح ایستایی پایین باشد (بیشتر از ۱۰ متر)، آلودگی آب های زیرزمینی به دلیل مصرف آب و کود قابل توجه نخواهد بود.

Keywords:

آبخوان , آب زیرزمینی , آلودگی , نیترات , کشاورزی