ارزیابی نشت و فرار آب از سد دامغان

سد دامغان یک سد خاکی سنگریزه ای با هسته رسی می باشد که با حجم مخن ۲۱ میلیون متر مکعب بر روی رودخانه چشمه علی احداث شده است. محل ساختگاه سد در تکیه گاه راست بر روی آهک های سازند الیکا با سن تریاس و تکیه گاه چپ بر روی گنگلومرایدوره پلیستوسن قرر دارد. وجود و ظهور چشمه هایی در پایین دست و در تکیه گاه راست ساختگاه یکی از مهمترین مسائل سد دامغان به شمار می رود. در این پژوهش با استفاده از مطالعات زمین شناسی، ژئوتکنیک، هیدروژئولوژیکی، ایزوتوپی و هیدروژئوشیمیایی امکان ارتباط هیدرولیکی بین مخزن سد و چشمه های پایین دست واقع در تکیه گاه راست ساختگاه سد، تعیین منشاء چشمه ها و بررسی محتمل تین مسیر نشت و فرار آب، مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. وضعیت زمین شناسی، داده های هیدرولیکی و نتایج آنالیز هیدروشیمیایی نشانگر آن است که رابطه هیدرولیکی بین مخزن سد و چشمه های پایین دست در تکیه گاه راست ساختگاه سد وجود دارد و پس از آبگیری سد جریان از سمت مخزن به تکیه گاه ها و چشمه ها جریان پیدا کرده است. همچنین بررسی بیلان یک ساله سازند آهکی بالادست چشمه ها نشان داد که بیلان آب زیرزمینی منفی بوده و سازند آهکی بالادست به تنهایی نمی تواند تامین کننده آب چشمه های پایین دست باشد. بنابراین آب چشمه های پایین دست سد باید از محل دیگری تامین گردد که این منبع احتمالی می تواند مخزن سد باشد. با توجه به دبی نشت در پایین دشت به صورت چشمه، کسری مخزن سد بیشتر بوده که نشانگر این است که آب مخزن علاوه بر نشت به پایین دست، از مسیرهای دیگری از طریق درزه و شکاف و یا گسل نهفته فرار می کند. نتایج ژئوتکنیکی نشان از وجود یک زون خرد شده با شکستگی های زیاد و تراوایی بالا و دارای پتانسیل نشت در جناح راست را دار. نتایج ازوتوپی نیز ارتباط هیدرولیکی بین مخزن سد و منابع پایین دست را تائید می کند. در نهایت با توجه به نتایج و شرایط هیدروژئولوژیکی محدوده سد دامغان، احتمال نشتو فرار آب از طریق شکستگی های جناح راست و همچنین زیر پی سد وجود دارد.

Keywords:

سد دامغان , نشت و فرار آب , هیدروژئولوژی , ارتباط هیدرولیکی , ژئوتکنیک