افشین زرگر - استادیار و عضو هیات علمی گروه روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران
سینا صیاد - دانشجوی دکتری گروه روابط بین الملل، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، همدان

مقاله حاضر در پی پاسخ گویی به این سوال می باشد که چرا منطقه اوراسیای مرکزی در رقابت ژئوپلتیکی میان قدرت های بزرگ، حائز اهمیت است؟ با فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد، بسیاری بر این عقیده بودند که دوران نظریات ژئوپلتیک و رقابت قدرت های بزرگ در اوراسیا، به پایان رسیده است. اما در دهه ۱۹۹۰ و هنگامی که روسیه تضعیف شده، روابط مسالمت آمیز خود را با غرب بهبود می بخشید، غرب نیز در قالب ناتو، مرزهای خود را به سمت شرق و اوراسیای مرکزی گسترش می داد. آغاز سال۲۰۰۰ و حوادث ۱۱ سپتامبر موجب شد که غرب به بهانه مبارزه با تروریسم، نفوذ خود در آسیای مرکزی را بیش از پیش گسترش دهد. روسیه نیز که در حال بازیابی قدرت پیشین بود، این مساله را یک تهدید تلقی می نمود و این آغازی برای تقابل دوباره رقبای دیرینه در اوراسیای مرکزی بود. از طرفی دیگر، خلاء قدرتی که پس از فروپاشی شوروی در اوراسیای مرکزی به وجود آمده بود، توجه بسیاری از قدرت ها به این منطقه ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک را جلب نمود. این مقاله به بیان رقابت میان قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای با هدف کسب برتری های ژئوپلتیک در اوراسیای مرکزی می پردازد.

ژئوپلتیک, اوراسیای مرکزی, بحران سیاسی, توسعه طلبی, ساختار نظام بین الملل