سید امیرحسین مرتضایی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد
سید جواد مرتضایی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد

نویسندگان این مقاله مدعی ظهور گونه­ی جدیدی از تشبیه به نام «تشبیه تاریک» در شعر منثور معاصر فارسی هستند که متاثر از ترجمه به وجود آمده است. در تشبیه تاریک تصور وجه شباهت برای دو سوی تشبیه یا یکی از طرفین، با توجه به اجزای کلام، قابل توجیه و درک نیست، از این رو فهم روشنی از تشبیه حاصل نمی­شود. ابتدا، موضوع تاثیرپذیری و جریان ترجمه­ی شعر به اختصار توضیح داده ­شده است. در بخش بحث و بررسی، پس از ارائه­ی تعاریفی از تشبیه، «تشبیه تاریک» معرفی و نمونه­های شعری مرتبط نیز بررسی شده­ است. سپس نسبت تشبیه تاریک با ابهام و مساله­ی معنا، بلاغت و زیبایی­شناسی بحث شده است. وجه مشترک تمام این بخش­ها، عدم توجه به معنا و اولویت ندادن به آن است که در تشبیه تاریک نمود دارد. این سه بخش، به منظور روشن شدن ابعاد تشبیه تاریک و نیز تقویت فرض تاثیرپذیری است. به زعم نویسندگان مقاله، دریافت­ و فهم نادرست شاعران از این بخش­ها، فرایند تاثیرپذیری را تقویت و تسهیل کرده­است. شخصی­نویسی، ترجمه­ی نامناسب و توجه نکردن مترجم به ارجاعات برون­متنی در ترجمه از جمله عوامل زمینه­ساز شکل­گیری تشبیه تاریک بیان شده­است.

تشبیه, تشبیه تاریک, بلاغت, زیبایی شناسی, ابهام