عبدالرضا سعیدی - عضو هیئت علمی (مربی)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد

ژاک لاکان (J. Lacan, ۱۹۰۱-۱۹۸۱)، روان کاو معاصر فرانسوی، در گسترش مفاهیم نظریه زیگموند فروید (S. Freud) سهمی بسزا دارد. او دیدگاه های فروید را در باب ناخودآگاه پذیرفت و آن را گسترش داد و گفت ضمیر ناخودآگاه ساختی زبان مانند دارد. این سخن لاکان، که تحت تاثیر نظریات زبان شناسی فردینان دوسوسور (F. De Saussure) نیز هست، راهی نوین در پژوهش های روان کاوی باز کرد. او روند رشد یک کودک را از بدو تولد تا بزرگ سالی در چهارچوبی از شناخت روان و زبان و با اصطلاحاتی نظیر «ساحت خیالی»، «ساحت نمادین»، «فاز آینه»، «فقدان»، «نام پدر»، و « ابژه دیگری کوچک و بزرگ» تبیین می کند. هدف از نگارش این مقاله نقد و بررسی شعر «تا انتها حضور» از منظر رشد روانی سوژه در نظریه روان کاوی لاکان است. با توجه به قرینه های یافت شده در این شعر نظیر «کلمات»، «گفت»، «واژه»، «صحبت»، و درون مایه اصلی این شعر (پدیدآمدن دگرگونی به سبب حضور زبان) که اساس نظریه لاکان، یعنی زبان، را القا می کند این نتیجه حاصل شده است که این روش برای بررسی این اثر کاربرد دارد. هم چنین با توجه به این باور پساساختارگرایان که «واقعیت یک متن زبان شناختی است»، نقد حاضر نیز موید نقد دیگری بر این اثر از منظر پساساختارگرایی است.

سهراب سپهری, ژاک لاکان, ساحت خیالی, ساحت نمادین, فاز آینه, حیث واقع, سوژه