تاثیر ویژگی های هندسی عرصه های شهری بر دمای سطح زمین نمونه موردی: کلان شهر تهران

در دهه های اخیر چیدمان هندسی و عناصر ریخت شناسی شهرها به مثابه عوامل موثر بر شکل گیری و شدت بخشیدن به پدیده جزیره حرارتی بیش ازپیش شناخته و پژوهش هایی در خصوص یافتن تاثیرات شاخص های معرف این موضوعات در مقیاس های فضایی مختلف بر این پدیده انجام شده است، هرچند تاثیر مکانی  زمانی این شاخص ها و نیز مدلی برای تفسیر و طبقه بندی آن ها تنها در سالیان اخیر موضوع برخی از مطالعات بوده است. متاسفانه مطالعات در زمینه شاخص های طرح شده در شهرهای بزرگ و مهم کشور کماکان مغفول مانده و پژوهش هایی با این زمینه کمتر صورت گرفته است. در این مقاله نحوه ارتباط میان دمای سطح زمین با طبقات ریخت شناسانه محیط انسان ساخت مطابق با الگوی عرصه های اقلیم محلی، که یک چارچوب استاندارد برای توصیف شکل و عملکرد شهرها در مطالعات اقلیم شهری است، مطالعه و ارزیابی شده است. عرصه های اقلیم محلی برای مناطق شهری کلان شهر تهران بر اساس روش پیشنهادی پورتال پایگاه اطلاعات شهری جهان مطالعه و ارزیابی شده و مناطق شهری تهران درمجموع به هفده طبقه مربوط به هندسه احجام ساختمانی و پوشش اراضی، با وضوح (رزولوشن) ۱۰۰ متر و توسط ابزارهای پایش شهری و سامانه های اطلاعات جغرافیایی نظیر Google Earth، ArcGIS، و SAGA GIS و با بهره گیری از تصاویر ماهواره ای لندست ۸ در طول یک سال طبقه بندی گردیده است. نتایج تحلیل های فضایی و آماری نشان داد که در طول سال بیشترین شدت جزایر حرارتی مربوط به عرصه های فاقد ساختار ساختمانی و همچنین ساختارهای درشت دانه و صنعتی بوده و کمترین تفاوت با میانگین دمای کلیه سطوح شهری تهران مربوط به طبقات با ساختارهای بلندمرتبه فشرده و کوتاه مرتبه پراکنده است. همچنین ساختارهای کوتاه مرتبه و میان مرتبه فشرده کمترین میانگین دمایی را در طول سال در کل شهر داشته اند.

Keywords:

پدیده جزیره حرارتی , دمای سطح زمین , ریخت شناسی شهری , هندسه محیط ساخته شده , عرصه اقلیم محلی