تحلیل فضایی مخاطره سیلاب در حوضه آبریز نیرچای با استفاده از مدل HEC-HMS و منطق فازی
عنوان مقاله: تحلیل فضایی مخاطره سیلاب در حوضه آبریز نیرچای با استفاده از مدل HEC-HMS و منطق فازی
شناسه ملی مقاله: JR_JGSKH-22-66_005
منتشر شده در در سال 1401
شناسه ملی مقاله: JR_JGSKH-22-66_005
منتشر شده در در سال 1401
مشخصات نویسندگان مقاله:
فریبا اسفندیاری درآباد - Professor, Department of Geography, University of Mohaghegh Ardabili, Ardebil, Iran.
منصور خیری زاده - PhD Graduated, University of Tabriz
مسعود رحیمی - PhD Graduated, University of Tabriz
خلاصه مقاله:
فریبا اسفندیاری درآباد - Professor, Department of Geography, University of Mohaghegh Ardabili, Ardebil, Iran.
منصور خیری زاده - PhD Graduated, University of Tabriz
مسعود رحیمی - PhD Graduated, University of Tabriz
سیلابها جزو فراوانترین و مخربترین بلایای طبیعی هستند که همه ساله موجب خسارات جانی و مالی سنگینی میشوند. خسارتهای سیلاب به دلیل دستکاری انسان در سیستمهای رودخانهای و ساخت و ساز در حریم رودخانهها دارای روند صعودی است. در این رابطه، یکی از مهمترین اقدامات غیرسازهای در جهت کاهش خسارات سیلاب تهیه نقشههای پهنهبندی خطر سیل و استفاده از آنها در برنامهریزیهای مکانی است. در پژوهش حاضر خطر سیلاب در حوضه آبریز نیرچای واقع در استان اردبیل مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا، از مدل HEC-HMS برای شبیهسازی بارش- رواناب و شناسایی پهنههای سیلخیز و از منطق فازی به منظور رویهمگذاری لایههای موضوعی و تهیه نقشه خط سیلاب استفاده شد. نتایج شبیهسازی نشاندهنده کارایی بالای مدل HEC-HMS در شبیهسازی بارش- رواناب حوضه آبریز نیرچای و برآورد دبیهای پیک سیلاب میباشد. تبدیل بارش به رواناب در سطح حوضه نیرچای عمدتا در کنترل ژئومورفومتری و پوشش زمین میباشد. بیشترین ارتفاع رواناب و دبیهای پیک حوضه نیرچای در زیرحوضههای بالادست است. این امر به دلیل شیب زیاد، نفوذپذیری اندک خاک، فراوانی سطوح غیرقابل نفوذ و CN بالاست. ترکیب لایههای موضوعی با استفاده از منطق فازی نشان داد که در حدود ۶/۸ درصد از سطح حوضه در پهنههای با خطر بسیار بالای وقوع سیلاب واقع شدهاند. این پهنهها عمدتا منطبق بر دشت سیلابی رودخانه نیرچای میباشند. این اراضی به علت کمعرض بودن دره و شیب کم همیشه در معرض سیلاب هستند. اکثر سکونتگاههای منطقه مطالعاتی در پایین دست حوضه مستقر شدهاند. این امر باعث افزایش مخاطرات ناشی از سیلاب شده است.
کلمات کلیدی: Floods, HEC-HMS model, Geographic information system (GIS), Fuzzy overlays, Nirchay Basin., سیل, مدل HEC-HMS, سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS), هم پوشانی فازی, نیرچای.
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1279979/