تحلیل انتقادی کتاب های مبانی جامعه شناسی در ایران

در این مقاله، آموزش کتب مبانی جامعه شناسی از منظر معرفت شناسی علوم اجتماعی در ایران، در دوره ۱۳۷۷ تا پایان سال ۱۳۹۴ مورد مطالعه طولی(۱) قرار گرفته است. این مقاله سعی دارد کتب جامعه شناسی را از منظر تاثیر شبکه های اجتماعی بر ساختارهای اجتماعی مورد تحلیل انتقادی قرار بدهد. به لحاظ نظری، از رویکرد ضرورت شیفت پارادایمی استفاده می شود چرا که این کتب کماکان به نیازهای رشته، پاسخ نمی دهند. به لحاظ روش شناسی نیز به این نکته اشاره می شود که به لحاظ تاریخی کتب مبانی جامعه شناسی پس از شکل گیری این علم، در چهار دوره متفاوت منتشر شده اند. بنابراین، تحلیل ما از این کتابها به عنوان واحد تحلیل نیز بر اساس این دوره ها استوار است. همچنین، نوعی تحلیل محتوای مضمونی و تحلیل روایی از کتابها ارائه خواهد شد. به عبارت دیگر، مضامین و شیوه روایی کتب مبانی به عنوان واحدهای مشاهده انتخاب شده اند. برخی نتایج نشان می دهند که با مقایسه تولیدات حوزه مبانی جامعه شناسی در طول ۱۷ سال، می توان گفت که نوعی گسست معرفت شناسانه بین آموزش جامعه شناسی در ایران و کشورهای دیگر دیده می شود. این کتب قابل مقایسه با ضرورتهای اجتماعی در ایران نیستند. به نظر ما بخشی از این نقص معرفتی را باید در مبانی آموزش جامعه شناسی یعنی در کتب مبانی جامعه شناسی جستجو کرد. شاهد این ادعا بازتولید مطالب قدیمی است که هنوز در سال ۱۳۹۴ در کتب مبانی دیده می شود.

Keywords:

نقد , کتاب های مبانی جامعه شناسی , تحلیل مضمونی , گسست معرفت شناسانه , بازنگری