تحلیل منطقه ای سیلاب با استفاده از روش گشتاورهای خطی در استان قزوین

سیل یکی از مخربترین بلایای طبیعی است و روش های زیادی برای بررسی آن وجود دارد. در روش تحلیل منطقه ای سیلاب، به جای استفاده از آمار یک ایستگاه، آمار و ویژگی های
مجموعه ای از ایستگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد. هاسکینگ و والیس با گسترش گشتاورهای وزنی احتمال، آماره های گشتاور خطی را به عنوان راهکاری جدید در تحلیل تناوب سیل حوزه های آبخیز ارائه نمودند که این رهیافت، اساس پژوهش حاضر را تشکیل می دهد. در این تحقیق، ۲۳ ایستگاه هیدرومتری واقع در استان قزوین بررسی گردید که از میان آنها تعداد ۷ ایستگاه بدلیل آمار کوتاه مدت و قرارگرفتن سد مخزنی در بالادست آنها حذف گردید. تحلیل عاملی مشخص نمود که ۵ عامل محیط حوضه، قطر دایره معادل، زمان تمرکز، طول آبراهه اصلی و مساحت حوضه به عنوان مهمترین عوامل موثر بر پیک سیلاب در استان قزوین می باشند. بر اساس نتایج تحلیل خوشه ای و با استفاده از عوامل موثر بر پیک سیلاب، تعداد ۱۶ ایستگاه باقیمانده به دو منطقه همگن تقسیم شدند. همگنی این دو ناحیه با استفاده از تست همگنی و ناهمگنی گشتاورهای خطی تایید شد. بر اساس معیار نکوئی برازش (Z(DIST، توزیع GNO بهترین برازش را برای کل منطقه دارد اما برای نواحی همگن یک و دو توزیع های، GLO و GPA به ترتیب دارای بهترین برازش بودند. مقادیر پارامتر هر یک از توزیع های منتخب با استفاده از روش گشتاورهای خطی محاسبه گردید و پس از ترسیم منحنی رشد، دبی با دوره بازگشت های مختلف برای ایستگاههای هر منطقه با استفاده از روش سیل شاخص برآورد شد. در نهایت نیز روابط رگرسیونی بین دبی متوسط و مساحت حوضه آبخیز هر منطقه استخراج شد که بر اساس آن می توان مقدار دبی با دوره بازگشت های مختلف را در حوضه های فاقد آمار با استفاده از روش سیل شاخص برآورد نمود. برای مرحله اعتبار سنجی مدل های ارائه شده نیز، مقادیر دبی برآوردی مدلهای ارائه شده با مقادیر مشاهداتی دبی در دو ایستگاه گلینک و قروه مورد مقایسه قرار گرفت که نتایج حاکی از دقت مناسب مدل های ارائه شده دارد.

Keywords:

تحلیل منطقه ای سیلاب , گشتاور خطی , آنالیز خوشه ای , دبی پیک سالانه , استان قزوین