سیدمحمود طیب حسینی - دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (نویسنده مسئول)
محمد کاویانی - دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
سید ابراهیم مرتضوی - پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

امین‎الخولی با تاثیرپذیری از محمدعبده و طه‎حسین «مکتب ادبی در تفسیر قرآن» را در مصر بنیاد نهاد. این مکتب بر مولفه‎هایی تکیه دارد که یکی از آنها «تفسیر روان‎شناختی» است که ملهم از ادبای متقدم چون جاحظ و مبتنی بر رابطه‎ای می باشد که میان تفسیر ادبی و روان‎شناسی وجود دارد. هدف این پژوهش عبارت از تعیین «گونه»، «کمیت» و «کیفیت» آن مولفه است. پژوهش حاضر با استفاده از تحلیل‎محتوا به این نتیجه رسید که: ۱. امروزه مولفه روان شناختی حاضر در تفسیر قرآن، بسیار گسترده تر از دیدگاه امین الخولی است؛ ۲. دیدگاه ایشان ناظر به گونه استخدامی ‎دوراندیشانه تفسیر علمی است؛ ۳. تفسیر علمی (روان شناختی) در فضای علمی کنونی دارای هفت سطح است؛ ۴. دیدگاه امین الخولی ناظر به سطح اول است و به فضای نزول، تجزیه و ترکیب آیات روان شناختی اشاره دارد و به بقیه سطوح اشاره ای نمی کند؛ ۵. این سطح با توجه به شان نزول، زمینه پیوند میان علم‎النفس و علم‎الاجتماع را در این مکتب هموار می‎سازد؛ ۶. این نظریه با وجود اینکه محدود به سطح اول از سطوح هفت گانه است، ولی امتیازهای تربیتی و آسیب‎های روشی خود را دارد.

قرآن پژوهی, مکتب ادبی, امین‎الخولی, تحلیل روان‎شناختی, روان شناسی قرآنی, تفسیر روان شناختی