تخصیص عادلانه منابع آب های سطحی و زیرزمینی در ناحیه آبیاری فومنات با رویکرد بهینه سازی

رعایت سه اصل اساسی بهره وری، عدالت و پایداری در تخصیص منابع آب ضروری است. اما، معمولا برقراری عدالت در تخصیص آب کمتر مورد توجه قرار می گیرد. ناحیه آبیاری فومنات با ۵ واحد عمرانی، یکی از نواحی سه گانه شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود است که بیش از ۹۰ درصد وسعت اراضی این ناحیه مربوط به اراضی شالیزاری است. با توجه به اینکه، آب نقش مهمی در شالیزارهای برنج دارد، عدم توزیع یکنواخت منابع آب موجود در کل ناحیه آبیاری در فصول کشت برنج سبب بروز کمبود آب آبیاری و خسارت های زیادی در بعضی از اراضی ناحیه آبیاری خواهد شد. در این مطالعه، با توجه به منابع آب مشترک بین واحدهای عمرانی واقع در ناحیه آبیاری فومنات، عدالت در میزان برداشت از آب زیرزمینی و آب دریافتی از کانال شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود بین واحدهای عمرانی با استفاده از معیار ضریب جینی ارزیابی شد. به این ترتیب، یک مدل بهینه سازی تخصیص آب با دو هدف حداکثر کردن عدالت در تخصیص آب زیرزمینی و آب کانال با توجه به رعایت حداقل سود اقتصادی در واحدهای عمرانی توسعه یافت. نتایج نشان داد که در حالت بهینه، میزان عدالت تخصیص منابع آب زیرزمینی و آب کانال در مقایسه با وضعیت موجود به ترتیب ۴۶/۳ و ۴۳/۷ درصد افزایش یافت. همچنین ارزیابی تخصیص بهینه منابع آب موجود نشان می دهد که مقادیر برداشت از آب زیرزمینی و آب دریافتی از کانال به صورت  متعادل بین واحدهای عمرانی توزیع می شود.

Keywords:

Gini coefficient , Sefidroud irrigation and drainage network , Economic benefit , Equity , ضریب جینی , شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود , سود اقتصادی , عدالت