قیمت گذاری و تعیین ارزش اقتصادی آب در دشت های مختلف استان قم با لحاظ ارزش های مصرفی و غیر مصرفی آب و سرمایه گذاری های انجام شده

آب کالایی حیاتی، ارزشمند و کمیاب میباشد. اما کمیابی آب در عصر حاضر به عنوان یکی از بحرانی ترین چالش های حاضر مطرح است. تقاضا برای آب با افزایش مستمر جمعیت و نیاز آبی در حال افزایش است. همچنین از سویی احتمال عرضه مطمئن آب به دلیل عواملی مانند تخریب زیست بوم های آبی، محدودیت های مالی و فیزیکی توسعه زیربناها و افزایش هزینه های توسعه منابع جدید، کاهش سفره های آب زیرزمینی و کاهش کیفیت آب، در حال کاهش میباشد. فزونی یافتن مصارف بر منابع محلی محدود، بحران آب را پررنگتر نموده است. به طوریکه در مناطق خشک و نیمه خشک، مهمترین مسئله برقراری تعادل بین عرضه و تقاضای آب می باشد (سلطانی، ۱۳۷۵ ) در چنین شرایطی استحصال پایدار از منابع آب حائز اهمیت است. توسعه پایدار سیاستی است که در آن منافع مثبت حاصل از مصرف آب برای آینده تداوم داشته باشد. استفاده کارا از منابع آب، کاهش هدررفت، کاهش آلودگی، حفظ اکوسیستم، پیشگیری از شور شدن منابع زیرزمینی از جمله محورهای توسعه پایدار می باشد (جعفری، ۱۳۸۵). در این راستا، پیاده سازی سیاست های مدیریت تقاضا تبدیل به اصلی در مدیریت منابع آب شده است. قیمت گذاری آب به عنوان یکی از مهمترین ابزارها برای مدیریت تقاضا مورد توجه زیادی می باشد. در نرخ گذاری منابع آب باید به دو محور اصلی پایداری منابع آب و پایداری مالی عرضه کنندگان توجه ویژه داشت. به عبارت دیگر ارزش حاصل از استفاده از آب و از سوی دیگر هزینه های ایجاد شده، به عنوان ترازوئی برای استفاده بهینه از منابع آب مدنظر می باشد. در این فرآیند ناگزیر به محاسبه ارزش واقعی و هزینه ی کامل آب می باشیم. با توجه به مطالب بیان شده، تعیین ارزش آب و محاسبه قیمت تمام شده آن برای منابع مختلف عرضه و در مصارف گوناگون، هدف اصلی در این پروژه پیش رو می باشد. در این پژوهش ارزش اقتصادی آب در بخش کشاورزی و صنعت ارزیابی شده است. با توجه به تفاوت ماهیت فعالیت زراعی از روش برنامه ریزی خطی استفاده شد. فعالیت باغداری متفاوت از زراعی می باشد، زیرا یک سرمایه گذاری چندساله است. بنابراین استفاده از مدل برنامه ریزی خطی کوتاه مدت کارایی ندارد. یکی از روشهای  ارزش گذاری بازده هر مترمکعب آب، مدل ارزش مانده آب می باشد. در این رویکرد متوسط بهره وری محصول به نسبت آب مصرفی برآورد میشود. در بخش باغبانی و صنعت، روش ارزش باقیمانده به عنوان مبنایی برای محاسبه ارزش اقتصادی آب بود. برآورد ارزش اقتصادی آب برای شهرستان های مختلف نشان دادکه قیمت سایهای آب در بخش زراعی به طور میانگین معادل ۴۰۰ ریال در استان قم می باشد. این نتایج بیانگر این است که زارعین به طور متوسط قادرند برای هر مترمکعب آب، ۴۰۰ ریال بپردازند. بنابراین در سیاست های تعدیل نرخ آب، می تواند به عنوان مبنا قرار گیرد. با توجه به نتایج این تحقیق، آب مصرفی در شهرستانهای قمرود و جعفرآباد بیشترین ارزش و در شهرستان قنوات کمترین ارزش را ایجاد میکند. در صورت نیاز به اعمال سیاست به صورت منطقه ای (تفاوت نرخ آب در هر یک از شهرستان ها)، قیمت سایه ای آب می تواند به تفکیک شهرستان مد نظر قرار گیرد.