توحید شیری - Jundi-Shapur University of Technology, Dezful, Iran
کورش مومنی - Jundi-Shapur University of Technology, Dezful, Iran

در اکثر نقاط کشورمان مخصوصا دو اقلیم گرم و خشک و سرد و خشک کبوترخانه­هایی با فرم و شکل­های گوناگون جهت نگهداری و پرورش کبوترها وجود داشته است. این بناها غالبا دارای پلان­های دایره و مربعی هستند و با مصالح خشت و آجر ساخته شده­اند. هدف از این پژوهش، شناخت دریافت تابش خورشید و اثر سایه بر سطوح کبوترخانه­های روستایی اصفهان و تبریز می­باشد. سوال اصلی تحقیق عبارت است از اینکه: «دریافت و درصد تابش خورشید و ایجاد سایه بر سطوح کبوترخانه­های اقلیم گرم و خشک اصفهان و اقلیم سرد تبریز چگونه بوده است؟». بخشی از مطالعه موردکاوری و توصیفی- تحلیلی و بخشی دیگر تحلیل نرم افزاری است؛ بنابراین، چهار نمونه کبوترخانه با ساختار و فرم متفاوت از روستاهای طار، خیرآباد، گورت و ضامن آباد اصفهان و چهار نمونه از روستاهای خلجان، تقی آباد، دیگ باشی و چله­غاز تبریز انتخاب گردید، سپس نمونه­ها در نرم افزار Rhinoceros۵ با مقیاس دقیق مدل سازی شدند و با استفاده از موتور RADIANCE و ECOTECT میزان و درصد دریافت تابش خورشید در گرم­ترین روز سال در دو بازه­ی زمانی ساعات ۱۳ و ۱۶ و اثر ایجاد سایه بر سطوح کبوترخانه­ها در ساعت ۱۵ شبیه­سازی گردید. نتایج شبیه­سازی­ها نشان دادند که دریافت و درصد تابش خورشید بر سطوح کبوترخانه­ها در اقلیم گرم و خشک اصفهان و سرد و خشک تبریز با مساحت و فرم بنا رابطه­ی مستقیمی دارد. مناسب­ترین کبوترخانه برای اقلیم گرم و خشک که حرارت اشعه­ی تابش زیاد است و نیاز است در بازه­ی زمانی گرم سایه­اندازی در سطوح ایجاد گردد و سطوح کمتری از بنا در معرض تابش قرار گیرد؛ کبوترخانه­های چنداستوانه­ای با خلل و فرج بیشتر و سطوح منحنی است و برای اقلیم سرد کبوترخانه­های مکعبی با سطوح صاف و بدون خلل فرج، مناسب­ترین می­باشد که این کبوترخانه­ها درصد زیادی از سطوح خود را در معرض تابش خورشید قرار می­دهند و اشعه­ی تابش خورشید با زاویه تقریبا مستقیم و ۹۰ درجه بر سطوح برخورد می­ نماید.  

Radiation Absorption, Shadow, Radiance, Ecotect, Pigeon House, جذب تابش, سایه, Radiance, Ecotect, کبوترخانه.