تحلیل اثرات اجرای طرح هادی بر بهبود کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مورد مطالعه: بخش خلجستان، شهرستان قم)

طرح هادی یک سند رسمی برای توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی محسوب می شود، می تواند نقش ویژه و موثری در عمران روستاهای کشور و بهبود زندگی روستاییان ایفا نماید. مطالعات مختلفی که تاکنون در حیطه اجرای طرح هادی در کشور انجام پذیرفته، کمتر به اثرات آن بر کیفیت زندگی ساکنین پرداخته اند. لذا در تحقیق حاضر سعی گردیده است تا به بررسی و سنجش اثرات اجرای طرح هادی بر ارتقاء کیفیت زندگی جوامع روستایی پرداخته شود. روش تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و با توجه به ماهیت موضوع، توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کل روستاهای دارای سکنه (۴۹ روستا) بخش خلجستان بوده که ۱۰ روستا از دو گروه دارای اجرای طرح و فاقد اجرای طرح به عنوان نمونه آماری به روش «احتمالی طبقه بندی شده» انتخاب گردید. برای سنجش کیفیت زندگی، ۳۸ گویه از چهار بعد (محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی) به عنوان معیار سنجش انتخاب گردید. داده ها بصورت پیمایشی از طریق پرسشنامه جمع آوری و در نرم افزار SPSS با آزمون من ویتنی و میزان اثر تحلیل گردید. روایی پرسشنامه به وسیله چند تن از اساتید و صاحب نظران برنامه ریزی روستایی تایید گردید و پایایی آن نیز از طریق نرم افزار SPSS محاسبه و میزان آن ۷۸/۰ بدست آمد. نتایج محاسبه میزان اثر نشان می دهد که اجرای طرح در بعد کالبدی، بیشترین اثر (۶۷/۰) و بعد اقتصادی کم ترین اثر(۳۰/۰) را در روستاهای دارای اجرای طرح داشته است. برای طبقه بندی شدت میزان اثر مطابق معیار کوهن میزان اثر بر هر یک از ابعاد محیطی، اقتصادی و اجتماعی متوسط، و بر بعد کالبدی زیاد بوده است. بنابراین، در ابعاد کالبدی، محیطی، اجتماعی و اقتصادی تفاوت معناداری در بین دو گروه مورد بررسی وجود دارد. همچنین، بیشترین اثر اجرای طرح بر بعد کالبدی و کمترین اثر را بر بعد اقتصادی داشته است. بر اساس معیار کوهن، میزان اثر در بعد کالبدی در حد «زیاد» و در ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی در حد «متوسط» بوده است. بنابراین در راستای تهیه و اجرای طرح و پروژه های عمرانی باید به قابلیت های روستاها و شناخت مناسب از مردم و منطقه توجه شود.

Keywords:

طرح هادی , بعد کالبدی , توسعه پایدار , سکونتگاه های روستایی , خلجستان قم