الناز فرج زاده معماری تبریزی - استادیار، گروه زراعت، واحد ملکان، دانشگاه آزاد اسلامی، ملکان، ایران
مهدی رشدی ملکی - استادیار، گروه میکروبیولوژی، واحد ملکان، دانشگاه آزاد اسلامی، ملکان، ایران
نوشین فرج زاده معماری تبریزی - دکترای تخصصی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
وحید احمدزاده - کارشناس ارشد، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

این مطالعه با هدف بررسی تاثیر تیمار بذرها با سویه های مختلف کودهای زیستی باکتریایی (شاهد، آزوسپریلیوم ۲۱، سودوموناس۱۶۸، ازتوفایو، باسیلوس و ترکیبی از سویه ها) و سویه های مختلف کود زیستی میکوریزا (شاهد، Glomus mossae، G. intaradices، G. hoei و هر سه سویه قارچ میکوریزا) بر رشد، تولید اسانس و خصوصیات فیزیولوژیک ریحان (Ocimum basilicum L.) انجام شد. این آزمایش در سال زراعی ۱۳۹۵ به صورت اسپلیت پلات پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در مزارع دانشگاه آزاد اسلامی ملکان اجرا گردید. صفات مورد اندازه گیری شامل ارتفاع بوته، سطح برگ، شاخص کلروفیل، محتوای کلروفیل a و b، تعداد روزنه در سطح رویی برگ، تعداد روزنه در سطح زیرین برگ، درصد اسانس، عملکرد اسانس، عملکرد ماده خشک، گایاکول پراکسیداز، کاتالاز و پرولین بودند. در این مطالعه، تیمارهای کود زیستی قارچ میکوریزا اثر مثبتی بر رشد و عملکرد اسانس ریحان داشت. علاوه بر بهبود شاخص های رشدی، شاخص های فیزیولوژیک ازجمله محتوای کلروفیل a و b، تعداد روزنه و محتوای آنتی اکسیدان ها در اثر کاربرد کود میکوریزا افزایش یافت. عملکرد اسانس تنها تحت تاثیر کاربرد آزوسپریلیوم ۲۱، کاربرد ازتوفایو و کاربرد ترکیبی از سویه های کود زیستی باکتریایی به ترتیب به میزان ۱۶.۱، ۱۱.۹ و ۱۷.۹ درصد افزایش یافت که این افزایش عمدتا ناشی از افزایش درصد اسانس ریحان بود. برخلاف خصوصیات رشدی، شاخص های فیزیولوژیک مانند محتوای کلروفیل a و b و محتوای آنتی اکسیدان ها به طور مثبتی تحت تاثیر کاربرد کود زیستی باکتریایی قرار گرفته و افزایش یافت. با توجه به نتایج این بررسی کاربرد آزوسپریلیوم ۲۱، کاربرد ازتوفایو و کاربرد ترکیبی از سویه های کود زیستی باکتریایی همراه با هر یک از سویه های قارچ میکوریزا باعث افزایش خصوصیات کمی و کیفی اسانس ریحان شد.

اسانس, باکتری های افزایش دهنده رشد, ریحان (Ocimum basilicum L.), کود زیستی, میکوریزا