حمید ملاحسینی - مربی پژوهش و دانشجوی دکترا، بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران
محمد فیضیان - استادیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
سعید دوازده امامی - استادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران
ابراهیم مهدی پور - استادیار، دانشکده شیمی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

این پژوهش به منظور بررسی چگونگی پوشش نانو اکسید سیلیسیم با اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک و تاثیر آن در افزایش تحمل به شوری گیاه سیاهدانه (Nigella sativa L.) در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ انجام شد. شرایط آزمایشگاهی با پوشش نانو اکسید سیلیسیم در غلظت های مختلف اسید هیومیک (۴۰ تا ۱۶۰۰ میلی گرم در لیتر) با حضور اسید سالیسیلیک و در زمان های مختلف (۰.۵ تا ۱۲۰ ساعت) به ترتیب برای حداکثر پوشش و انرژی جذب و شرایط گلخانه ای در قالب طرح اسپیلیت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی در ۴ تکرار برای آزمون اثربخشی نانو اکسید سیلیسیم پوشش دار اجرا گردید. تیمار شوری در ۳ سطح شامل ۲، ۳.۵ و ۵ دسی زیمنس بر متر با آب آبیاری و تیمار نانو اکسید سیلیسیم پوشش دار در ۴ سطح شامل ۰.۲۵، ۰.۵ و ۰.۷۵ گرم در لیتر در دو مرحله چند برگی (۱۵ روز پس از کاشت نشاء) و گلدهی (۵۰ روز پس از کاشت نشاء) در آب آبیاری اعمال شدند. بررسی نتایج آزمایشگاهی نشان داد که با افزایش غلظت و زمان تماس اسید هیومیک، میزان جذب کربن از ۷.۶ به ۱۱.۹ میلی گرم بر گرم افزایش یافت ولی اندازه نانو ذرات در حدود ۲۰ تا ۳۰ نانومتر بود. ارزیابی نتایج گلخانه ای نشان داد که وزن خشک اندام هوایی، ریشه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی اولیه، رطوبت نسبی برگ و پتاسیم برگ با افزایش شوری کاهش و با کاربرد نانو ذره پوشش دار در غلظت ۰.۵ گرم در لیتر افزایش معنی دار داشتند. به طوری که وزن خشک اندام هوایی در غلظت ۰.۵ گرم در لیتر نانو ذره پوشش دار در شوری های ۳.۵ و ۵ دسی زیمنس بر متر اختلاف معنی دار نداشت. بنابراین نتیجه گیری می شود که با پوشش نانو اکسید سیلیسیم توسط اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک می توان با کاهش مقدار و دفعات مصرف مواد مذکور، تحمل به شوری گیاه سیاهدانه را افزایش داد.

سیاهدانه (Nigella sativa L.), نانو اکسید سیلیسیم, اسید سالیسیلیک, اسید هیومیک