علی افتاده فدافن - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
محمدحسین امینی فرد - استادیار، گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

زعفران (Crocus sativus L.) یکی از مهمترین و گرانبهاترین گیاهان دارویی در جهان می باشد. این آزمایش به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف ورمی کمپوست زباله شهری بر خصوصیات رویشی و زایشی زعفران در سال های ۹۵-۱۳۹۴ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح ورمی کمپوست زباله شهری (صفر، ۵، ۱۰، ۱۵ تن در هکتار) با سه تکرار بود. براساس نتایج بدست آمده، تیمارهای کودی بر ویژگی های زایشی زعفران در سال دوم تاثیر معنی داری داشت، به طوری که بیشترین عملکرد تر گل (۲۲.۵۵ گرم در مترمربع) از تیمار ۱۰ تن ورمی کمپوست زباله شهری بدست آمد. بیشترین عملکرد کلاله خشک شده، ۱.۱۰ گرم در مترمربع از تیمار ۵ تن ورمی کمپوست در هکتار بدست آمد. میانگین بیشترین تعداد برگ (۸.۶ برگ در بوته)، میانگین وزن تر (۰.۳۳ گرم) و خشک (۰.۰۹۹ گرم) برگ از تیمار ۱۵ تن در هکتار ورمی کمپوست زباله شهری و بیشترین طول برگ از تیمار ۱۰ تن در هکتار با میانگین ۲۴۹ میلی متر بدست آمد. کود آلی ورمی کمپوست زباله شهری توانست اثر معنی داری بر میزان کلروفیل a، کلروفیل کل و میزان سبزینگی بگذارد، به طوری که سطح ۱۰ تن در هکتار ورمی کمپوست زباله شهری بیشترین کمک را به بهبود رنگیزه های فتوسنتزی داشته است. از ویژگی های بنه زعفران هم می توان به تعداد بنه دختری، وزن تر و خشک بنه دختری و تعداد جوانه بنه دختری اشاره کرد که تحت تاثیر تیمار ورمی کمپوست قرار گرفته است. بیشترین تعداد بنه دختری از تیمار ۱۰ تن در هکتار ورمی کمپوست بدست آمد. در این آزمایش تیمار ۵ تن در هکتار ورمی کمپوست توانست بیشترین تاثیر را روی وزن تر و خشک بنه دختری بگذارد. همچنین این تیمار توانست بیشترین جوانه بنه دختری را به تعداد ۱۱.۳۳ عدد در مقابل تیمار شاهد (عدم کاربرد کود) به تعداد ۵ جوانه ایجاد کند. در کل، نتایج بیانگر تاثیر مثبت ورمی کمپوست زباله شهری بر خصوصیات رویشی و زایشی زعفران بود.

کود آلی, کلروفیل, کاروتنوئید, عملکرد