زیبا نصیری - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
علیرضا فرخزاد - استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
محمد فتاحی - استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

در این پژوهش ۱۹ جمعیت از چهار گونه جاشیر (P. acaulic، P. ferulacea،P. uloptera وP. asperula) از مناطق مختلف شمال غرب ایران جمع آوری و میزان فنل و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی اکسیدانی، کلروفیل a و b، کاروتنوئید کل و درصد اسانس آنها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل (mg GAE/g DW ۱۲.۵) مربوط به جمعیت قوشچی از گونه P. uloptera جمع آوری شده از استان آذربایجان غربی و کمترین میزان آن (mg GAE/g DW۴.۱۸) در جمعیت شوط از گونه P. ferulacea جمع آوری شده از استان آذربایجان غربی مشاهده شد. بیشترین میزان فلاونوئید کل مربوط به جمعیت استان کردستان-بانه به مقدار mg/g DW۵.۵۱ از گونه P. ferulacea و کمترین آن در جمعیت استان آذربایجان غربی-نقده (mg/g DW۱.۲) از گونه P. asperula ثبت گردید. بیشترین میزان کلروفیل a و b به میزان mg/g DW۰.۴۱ و mg/g DW۰.۶۹ مربوط به جمعیت آذربایجان غربی- شوط۳ از گونه P. uloptera و بیشترین کاروتنوئید کل (mg/g DW۶۱.۳۶) در جمعیت استان کردستان-سقز از گونه P. ferulacea گزارش شد. بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی در جمعیت استان آذربایجان غربی-شوط در گونه P. ferulacea به میزان ۷۷.۰۸۹% ارزیابی گردید. بالاترین درصد اسانس مربوط به جمعیت استان آذربایجان غربی- ماکو و جمعیت استان آذربایجان غربی- شوط۲ به ترتیب از گونه های P. acaulic و P. ferulacea مشاهده شد. براساس نتایج خوشه بندی و تجزیه به مولفه های اصلی، مشخص شد که تنوع فیتوشیمیایی بالایی در جمعیت های مختلف جاشیر جمع آوری شده در نقاط مختلف شمال غرب ایران وجود دارد که می تواند در برنامه های اصلاحی این گیاه مورد استفاده قرار گیرد.

اسانس, تنوع فیتوشیمیایی, فعالیت آنتی اکسیدانی, فلاونوئید, DPPH