صدیقه فابریکی اورنگ - استادیار، گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
هانیه سادات شهاب زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

      در این پژوهش اثرات سالیسیلیک اسید و متیل جاسمونات به عنوان دو القاءکننده بر فعالیت های آنتی اکسیدانی، رنگریزه های فتوسنتزیو فلاونوئید تحت تنش شوری در گیاه مامیران کبیر (Chelidonium majus L.) مطالعه شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) در سال ۱۳۹۵ اجرا گردید. سه فاکتور مورد مطالعه شامل هورمون در سه سطح بدون هورمون (آب مقطر)، متیل جاسمونات ۱۰۰ میکرومولار و اسید سالیسیلیک ۲ میلی مولار، شوری در دو سطح عدم شوری (آب شهری با هدایت الکتریکی ۰.۶۲ دسی زیمنس بر متر) و شوری با استفاده از ۳۰ میلی مولار NaCl (۳.۳۶ دسی زیمنس بر متر) و فاکتور اندام گیاهی در سه سطح برگ، ساقه و ریشه بودند. الیسیتورها به صورت محلول پاشی و مخلوط با آبیاری به گیاهان اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات اصلی شوری، الیسیتور، بافت و اثرات متقابل بین آنها برای بیشتر صفات معنی دار بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین الیسیتورها نشان داد که متیل جاسمونات سبب افزایش کاروتنوئید، فلاونوئید و آنتوسیانین گردید. هر دو تیمار سالیسیلیک اسید و متیل جاسمونات باعث کاهش میزان و فعالیت آنزیم های کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و گایاکول پراکسیداز تحت تنش شوری شدند. در مقایسه میانگین اثرات متقابل سه جانبه، شوری+ سالیسیلیک اسید+ برگ بهترین ترکیب فاکتورها برای محتوای کلروفیل و کاروتنوئید (به ترتیب ۶۸/۱ و ۵۴/۰ میلی گرم بر گرم وزن تر) بود. همچنین بیشترین میزان آنتوسیانین (OD.gr-۱ FW ۵.۷) در ترکیب عدم شوری+ متیل جاسمونات+ برگ و بیشترین میزان فلاونوئید در ترکیب های فاکتوری شوری+ عدم هورمون (OD.gr-۱ FW۳.۴۲)، عدم شوری+ سالیسیلیک اسید (OD.gr-۱ FW۳.۲۷) و شوری+ متیل جاسمونات (OD.gr-۱ FW۳.۲) در بافت برگ مشاهده شد. میزان پروتئین کل بر خلاف کاهش در تنش شوری+ بدون هورمون (۴۳.۳۵ میلی گرم بر گرم وزن تر)، در تیمارهای تنش شوری+ سالیسیلیک اسید و تنش شوری+ متیل جاسمونات (به ترتیب ۷۲/۵۶ و ۲۷/۵۳ میلی گرم بر گرم وزن تر) افزایش یافت. در جمع بندی کلی مشخص شد که با اعمال دو تیمار هورمونی مذکور تحت تنش شوری، مامیران نیاز کمتری به افزایش سیستم دفاعی آنتی اکسیدان داشته و قابلیت لازم را برای بهبود عملکرد زیست توده و نیز برخی از متابولیت های ثانویه خواهد داشت.

الیسیتور, رنگریزه های فتوسنتزی, سوپراکسید دیسموتاز, کاتالاز, گایاکول پراکسیداز