شیما کریمی فرد - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
احمد غلامی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
منوچهر قلی پور - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

به منظور بررسی تاثیر قارچ میکوریزا و امواج فراصوت بر برخی صفات کمی و کیفی گیاه دارویی سیاه دانه (Nigella sativa L.) این آزمایش در سال ۱۳۹۱ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ۳ تکرار بود. فاکتورهای آزمایش شامل قارچ میکوریزا در سه سطح عدم تلقیح، تلقیح به میزان توصیه شده، تلقیح به میزان دو برابر توصیه شده و پرتودهی در پنج سطح صفر، ۳، ۵، ۷ و ۹ دقیقه با امواج فراصوت با فرکانس ۴۲ کیلوهرتز بود. نتایج این بررسی نشان داد که عملکرد دانه، وزن هزاردانه، درصد کلونیزاسیون ریشه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تاثیر اثر اصلی قارچ میکوریزا قرار گرفتند. درصد و عملکرد اسانس به طور معنی داری تحت تاثیر سطوح مختلف میکوریزا قرار گرفت. بیشترین درصد اسانس از مصرف مضاعف ماده تلقیح به میزان ۱/۱% بدست آمد. بین دو تیمار تلقیح از نظر تاثیر بر عملکرد دانه و وزن هزاردانه تفاوت معنی دار مشاهده نشد. اثر امواج فراصوت باعث افزایش در ارتفاع ساقه، عملکرد دانه، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک، درصد و عملکرد اسانس گردید. بیشترین عملکرد دانه و وزن هزاردانه از تیمار ۷ دقیقه پرتودهی و به ترتیب به میزان ۶۹۶.۳ کیلوگرم در هکتار و ۲.۷ گرم حاصل شد. براساس نتایج حاصل، اثر متقابل قارچ میکوریزا و امواج فراصوت بر ارتفاع ساقه، تعداد کپسول در بوته و درصد اسانس معنی دار شد. بالاترین درصد اسانس در ترکیب های تیماری ۹ دقیقه پرتودهی و عدم تلقیح با میکوریزا و همچنین ۳ دقیقه پرتودهی و استفاده از میکوریزا بدست آمد.

میکوریزا, امواج فراصوت, سیاه دانه (Nigella sativa L.), کلونیزاسیون