بررسی شاخصهای یونومیک در گیاه دارویی Zataria multiflora Boiss. بومی ایران

Zataria multiflora Boiss. (آویشن شیرازی) از گیاهان دارویی با ارزش و در معرض انقراض میباشد که در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی برخی از عناصر معدنی گیاه آویشن شیرازی و نیز مقایسه انباشت فلزات سنگین در برخی از رویشگاههای طبیعی کشور، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در چهار رویشگاه کشور در استانهای اصفهان، فارس، یزد و هرمزگان انجام شد. عناصر معدنی این گیاه دارویی شامل ریزمغذیها و تعدادی از عناصر ضروری و پرمصرف ازجمله آهن، روی، منگنز، مس، منیزیم، سدیم، کلسیم، پتاسیم و تعدادی از فلزات ازجمله کروم، کبالت، سیلیسیم، سرب، آرسنیک، نیکل، کادمیم، وانادیم و جیوه که جمعا ۱۷ عنصر بود، با استفاده از دستگاه پلاسمای جفت شده القایی (ICP-OES) اندازه گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنیداری در میان رویشگاهها برای تمامی عناصر به غیر از سه فلز آرسنیک، کادمیوم و جیوه (P<۰.۰۱) وجود دارد. سه فلز ذکر شده در حد تشخیص دستگاه ICP نبوده و به همین دلیل، ناچیز در نظر گرفته شد. از دیگر نتایج این تحقیق میتوان به اثر رویشگاه بر خصوصیات کیفی گیاه اشاره کرد. گیاهان رشد کرده در منطقه یزد دارای حداکثر مقدار سدیم، منیزیم، آهن و حداقل مقدار کلسیم و کبالت بودند، در حالیکه گیاهان رشد کرده در رویشگاه اصفهان حداکثر مقدار روی، منگنز، مس، پتاسیم و حداقل مقدار سدیم و منیزیم را نشان دادند که بیانگر اثر معنیدار حاصلخیزی رویشگاه بر خصوصیات کیفی این گیاه دارویی میباشد. مقایسه مقدار عناصر سنگین تجمع یافته در گیاهان جمع آوری شده با حد مجاز گزارش شده توسط سازمان جهانی بهداشت حکایت از عدم وجود سمیت این عناصر داشت. از اهداف کاربردی این تحقیق امکان معرفی شاخصهای یونومیک در شناسایی جمعیتهای گیاه Zataria multiflora Boiss. و نیز مقایسه سلامت محصول در میان رویشگاههای مختلف بود.

Keywords:

عناصر معدنی , فلزات سنگین , گیاه دارویی , Zataria multiflora Boiss.