حسین سرتیپ - کارشناس ارشد گیاهان دارویی، گروه علوم باغبانی و فضای سبز، دانشگاه زابل، زابل، ایران
عیسی خمری - استاد یار، گروه زراعت، گرایش فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
مهدی دهمرده - دانشیار، گروه زراعت، گرایش آگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

کارلا (Momordica charantia L.) گیاهیست با خواص دارویی متعدد که میوه آن برای کنترل دیابت استفاده می شود. به منظور بررسی تاثیر کود های زیستی و شیمیایی بر ویژگی های کمی، کیفی و متابولیت های ثانویه کارلا، آزمایشی به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با ۳ تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: شاهد یا ۱۰۰% کود شیمیایی (F۱)، نیتروکسین + فسفات بارور۲ (F۲)، نیتروکسین + فسفات بارور۲ + ۷۵% کود شیمیایی (F۳)، نیتروکسین + فسفات بارور۲ + ۵۰% کود شیمیایی (F۴)، نیتروکسین + فسفات بارور۲ + ۲۵% کود شیمیایی (F۵)، نانو کود زیستی (F۶)، نانو کود زیستی + ۷۵% کود شیمیایی (F۷)، نانو کود زیستی + ۵۰% کود شیمیایی (F۸) و نانو کود زیستی + ۲۵% کود شیمیایی (F۹) بودند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که مصرف سطوح مختلف کودهای شیمیایی به همراه کودهای زیستی بر رنگیزه های فتوسنتزی و عملکرد میوه در واحد سطح معنی دار بود. مقایسه میانگین ها حکایت از برتری معنی دار تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی نسبت به مصرف جداگانه این کودها داشت. بیشترین غلظت کلروفیلa (mg/g.fw۳۰.۶۶) و کاروتنوئیدهای برگ (mg/g.fw۸.۹۱) به ترتیب در تیمارهای F۳ و F۴ بدست آمد. بیشترین عملکرد میوه نیز در تیمار F۴ بدست آمد که نسبت به تیمار شاهد افزایش ۳۳/۲۵ درصدی داشت. اثرات تیمارهای کودی بر تولید ماده موثره کارانتین به شدت معنی دار بود. به طوری که کمترین و بیشترین میزان این ماده به ترتیب در تیمار F۳ (mg/gr.dw۰.۹۳) و تیمار F۷ (mg/gr.dw۴۲/۳) حاصل شد. نتایج این تحقیق حکایت از آن داشت که کاربرد کود های زیستی نیتروکسین و فسفات بارور۲ در ترکیب با ۵۰% و ۷۵% کودهای شیمیایی در بهبود صفات فیزیولوژیکی و عملکرد میوه گیاه کارلا تاثیر مثبتی داشته و به جای مصرف مداوم کود های شیمیایی، می توان با استفاده بهینه از نهاده های زیستی در راستای کشاورزی پایدار گام برداشت.

کارلا (Momordica charantia L.), کود زیستی, میوه, کلروفیل, کارانتین