تاثیر عصاره مخمر بر فعالیت آنتی اکسیدانی و تولید آلکالوئیدهای تروپانی در کشت ریشه های موئین بذر البنج مشبک (Hyoscyamus reticulatus L.)

گونه های بنگ دانه (هیوسیاموس) ازجمله بذرالبنج مشبک (Hyoscyamus reticulatus L.) منابع غنی آلکالوئیدهای تروپانی، عمدتا هیوسیامین و اسکوپولامین می باشند که به دلیل اثرات گشاد کردن مردمک چشم، ضد اسپاسم، آنتی کولینرژیک، آرام بخش و مسکن مورد استفاده قرار می گیرند. به دلیل ساختار شیمیایی پیچیده، این آلکالوئیدها از منابع طبیعی به طور عمده گیاهان تیره سیب زمینی بدست می آیند. القاء مسیرهای بیوسنتزی متابولیت های ثانویه به وسیله محرک های مختلف، راهکار موثری برای افزایش تولید و بهره وری متابولیت های ثانویه می باشد. در این پژوهش، به منظور افزایش تولید آلکالوئیدهای تروپانی، از ریشه موئین بدست آمده از ریزنمونه های کوتیلدونی تراریخت شده با سویه A۷ اگروباکتریوم رایزوژنز استفاده گردید. این آزمایش در قالب فاکتوریل شامل فاکتور اول، غلظت های مختلف عصاره مخمر (صفر، ۱۲۵، ۲۵۰، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ میلی گرم بر لیتر) و فاکتور دوم، زمان های مختلف تیمار (۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت) و هر تیمار در سه تکرار انجام گردید. مطابق نتایج بدست آمده، به ترتیب بیشترین میزان هیوسیامین (۲ برابر) و اسکوپولامین (۲.۵ برابر بیشتر از شاهد)، در اثر تیمار با غلظت های ۵۰۰ و ۲۵۰ میلی گرم بر لیتر عصاره مخمر در مدت زمان ۴۸ ساعت تحریک زایی بدست آمد. نتایج نشان داد، تیمار با غلظت های مختلف عصاره مخمر و نیز افزایش مدت زمان تیمار منجر به کاهش معنی دار رشد ریشه های موئین در مقایسه با کشت های شاهد گردید. همچنین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی شامل کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در ریشه های موئین تیمار شده، در مقایسه با شاهد بیشتر بود. براساس نتایج، چنین استنباط می شود که تهییج با عصاره مخمر، منجر به القاء تنش اکسیداتیو شده است. نتایج حاصل از این پژوهش پیشنهاد می کند که عصاره مخمر می تواند به عنوان محرکی موثر برای افزایش تولید متابولیت های ثانویه گیاهی ازجمله آلکالوئیدهای تروپانی در زیست فناوری گیاهی مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords:

آلکالوئیدهای تروپانی , اسکوپولامین , هیوسیامین , آنزیم های آنتی اکسیدانی , عصاره مخمر