بابک دلنواز هاشملویان - دانشیار، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
عذرا عطائی عظیمی - دانشیار، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
مهدی سلیمی - کارشناس، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
علیرضا عمان - کارشناس، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
ابوالفضل ناظمی - کارشناس، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
انوش اقدامی - استادیار، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

نواری گلی (Catharanthus roseus L.)، یکی از گیاهان دارویی مهم در دنیاست که بومی ماداگاسکار می باشد. آلکالوئیدهای این گیاه تقسیم میتوز را مهار می کنند. از جنس نواری (Vinca) تنها گونه نواری علفی (Vinca herbaceae L.) در مناطق شمال ایران می روید. در این پژوهش آلکالوئیدهای نواری گلی و نواری علفی جدا و اثر ضدمیتوزی آنها بر سلول های مریستم ریشه پیاز بررسی شد. آلکالوئید های دو گونه نواری با حلال های مختلف الکل، اتر و کلروفرم به روش جداسازی مرحله ای جدا و با استفاده از دستگاه تبخیر در خلا خشک شدند. پیاز های یک اندازه بعد از سه روز قرار گرفتن در آب مقطر ریشه دار شدند. ریشه های این پیازها به مدت ۸ و ۲۴ ساعت در معرض مقادیر صفر، ۰.۲، ۰.۴ و ۰.۶ میلی گرم بر میلی لیتر آلکالوئید هر گونه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل مشاهدات با نرم افزار Minitab و آزمون Tukey انجام شد. مطالعه اثر آلکالوئیدهای نواری گلی و نواری علفی بر میتوز سلول های مریستم ریشه پیاز نشان داد که آلکالوئیدهای هر دو گونه اثر ضدمیتوزی داشته و باعث جلوگیری و کاهش تقسیم سلولی می شوند. آلکالوئیدهای هر دو گونه بر مراحل تقسیم میتوز سلول ها اثر داشته و کروموزوم ها را در پروفاز ایستا نگه داشته و باعث فشردگی کروموزوم ها می شوند. مقایسه آنالیز واریانس و میانگین داده ها، در برخی موارد برای هر دو گونه تفاوت معنی دار با شاهد (تیمار غلظت صفر آلکالوئید) داشت. آلکالوئیدهای هر دو گونه باعث فشردگی و جدایی کروموزوم ها، مشابه اثر کلشی سین شدند. آلکالوئید های نواری گلی و علفی را می توان مثل کلشی سین برای پژوهش های سیتولوژی گیاهی استفاده کرد ولی نواری گلی بهتر از نواری علفی بود.

آلکالوئید, گونه بومی, میتوز, تقسیم, کروموزوم, خواص ضدسرطانی