تاثیر تنش خشکی و جاسمونیک اسید روی صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)

نعناع فلفلی با نام علمی Mentha piperita L. از خانواده نعناعیان، یکی از گیاهان دارویی پرمصرف است که علاوه بر آثار درمانی به عنوان طعم دهنده در تولید محصولات غذایی و دارویی مختلف بکار می رود. کمیت و کیفیت مواد موثره گیاهان دارویی علاوه بر ژنوتیپ، تحت تاثیر عوامل محیطی نیز قرار می گیرد. از این رو به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و جاسمونیک اسید بر روی کمیت و کیفیت نعناع فلفلی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سال ۱۳۹۴ در دانشگاه زنجان اجرا شد. سطوح آبیاری در سه سطح (۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ (شاهد) درصد ظرفیت زراعی) به عنوان فاکتور اصلی و غلظت جاسمونیک اسید در سه سطح (صفر، ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم بر لیتر) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. برای تکثیر از ریزوم های گیاه استفاده گردید. نمونه ها در مرحله گلدهی جمع آوری و پس از خشک شدن در سایه، به روش تقطیر با آب، اسانس گیاه استخراج شد و شناسایی ترکیب های اسانس به کمک دستگاه GC و GC/MS انجام گردید. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ارتفاع، وزن تر و خشک، کلروفیل کل و محتوای نسبی آب برگ در تیمار شاهد با کاربرد ۱۰۰ میلی گرم بر لیتر جاسمونیک اسید بدست آمد. همچنین بیشترین میزان آنزیم پراکسیداز در تنش خشکی ۵۰% ظرفیت زراعی با کاربرد ۱۰۰ میلی گرم بر لیتر جاسمونیک اسید حاصل شد. همچنین بیشترین درصد اسانس در تنش خشکی ۷۵% ظرفیت زراعی با کاربرد ۵۰ میلی گرم بر لیتر جاسمونیک اسید بدست آمد. ترکیب های اصلی شناسایی شده اسانس شامل منتول، منتون، ۸،۱-سینئول، سیکلوهگزانول و متیل استات بودند که بیشترین مقادیر منتول، منتون و ۸،۱-سینئول در تیمار ۱۰۰ میلی گرم بر لیتر جاسمونیک اسید و بیشترین مقدار سیکلوهگزانول در تیمار ۵۰ میلی گرم بر لیتر جاسمونیک اسید بدست آمد. اما با کاربرد جاسمونیک اسید میزان متیل استات از ۷.۲۴% در تیمار شاهد به ۰.۵۶% در تیمار ۱۰۰ میلی گرم بر لیتر کاهش یافت. 

Keywords:

الیسیتور , کم آبیاری , کروماتوگرافی گازی , درصد اسانس , نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)