مقایسه اسانس مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) و ترکیب های آن در شرایط زراعی و رویشگاه طبیعی در استان قزوین

مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) بومی ایران و در معرض تهدید است که کشت آن در نظام های کم نهاده و ارگانیک در حفاظت از این ذخیره ژنتیکی نقش مهمی دارد. برای مقایسه درصد اسانس مرزه و ترکیب های آن در رویشگاه طبیعی و مزرعه، آزمایشی انجام شد که طی آن تاثیر تیمارهای تغذیه ای در دو آرایش کاشت (مستطیل و زیگزاگ) در چهار تراکم صفر، ۶، ۱۲ و ۱۸ بوته در مترمربع علف هرز تاج خروس وحشی (Amaranthus retroflexux L.) بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های ۱۳۹۱-۱۳۸۹ در ایستگاه اسماعیل آباد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین اجرا شد. تیمارهای تغذیه ای شامل: NPK به همراه محلول پاشی ریزمغذی ها، ورمی‎کمپوست به میزان چهار تن در هکتار و ورمی کمپوست به میزان دو تن در هکتار+‎‎ ‎‎ورمی تی به میزان۴۰ لیتر در هکتار بود. در مرحله گلدهی مرزه میزان اسانس و درصد ترکیب های آن در نمونه های کشت شده و رویشگاه طبیعی اندازه گیری شد. آرایش کاشت بر میزان و ترکیب های اسانس تاثیر معنی داری نداشت. از نظر تولید اسانس سطح کودی ورمی کمپوست دو تن+ ورمی تی ۴۰ لیتر در چین اول با ۲۸.۳۸% و در چین دوم ورمی کمپوست چهار تن با ۴۶.۰۴% در مقایسه با رویشگاه طبیعی برتری داشتند. میزان اسانس مرزه رشد کرده در حضور علف هرز در تمام سطوح نسبت به رویشگاه طبیعی برتری داشت و بیشترین میزان در چین اول ۳۰.۴۱% و در چین دوم ۵۱.۸۰% مربوط به تراکم ۱۸ بوته تاج خروس در مترمربع بود. در تمام تیمارهای کودی میزان تیمول نسبت به رویشگاه طبیعی (۳۸.۴۹%) برتری داشت و بیشترین میزان (۴۲.۹۵%) در اثر تیمار کاربرد چهار تن ورمی کمپوست حاصل شد. مرزه سهندی در شرایط عدم حضور علف هرز با ۴۵.۱۸% بیشترین میزان تیمول را نسبت به مرزه رشد کرده در رویشگاه طبیعی تولید کرد.

Keywords:

گیاه دارویی , ترکیب های اسانس , کود آلی , آرایش کاشت , علف هرز