مریم پیروز - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
حمزه امیری - دانشیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
بهروز دوستی - استادیار، گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرم آباد، ایران

آویشن دنایی با نام علمی Thymus daenensis Celak.، گیاهی از تیره نعناعیان و از گونه های اندمیک جنس آویشن در ایران می باشد. با وجود نیاز روزافزون برای تکثیر انبوه این گیاه به دلیل وجود انواع متابولیت های ثانویه مفید، اطلاعات کمی در مورد روش های ازدیاد آن وجود دارد. در این تحقیق برهم کنش بعضی از تیمارهای هورمونی به منظور ایجاد کشت درون شیشه برای کال زایی و ریزازدیادی گیاه آویشن دنایی در محیط کشت MS با غلظت های مختلف از هورمونهای اندول استیک اسید (IAA)، بنزیل آمینوپورین (BAP)، کینتین (Kin) و در حضور یا عدم حضور آسکوربیک اسید (AS) بررسی شد. نتایج نشان داد که شاخص کالوس، وزن تر و وزن خشک در قطعات میان گره ای نسبت به قطعات مریستم راسی مناسب ترند. باززایی گیاه از کالوس بدست آمده از جداکشت های مریستم راسی و میان گره ای واجد اختلاف معنی داری بوده و بهترین ترکیب های هورمونی برای باززایی گیاه شامل NAA-Kin به ترتیب با غلظت (۵/۴-۵/۱) و NAA-BAP به ترتیب با غلظت های (۶-۹) میلی گرم بر لیتر بود. تولید کالوس در قطعات میان گره ای اختلاف معنی داری نسبت به مریستم راسی نشان داد و در ترکیب هورمونی Kin-NAA (۹-۳) میلی گرم بر لیتر و NAA-BAP (۶-۹) میلی گرم بر لیتر در حضور آسکوربیک اسید بهترین تراکم تولید کالوس بدست آمد. در مجموع از میان تیمار های بکار برده شده، تیمار شاهد و تیمارهای هورمونی NAA و Kin اثرات مطلوب تری بر باززایی داشته و نیز کال زایی در قطعات میان گره ای بهتر انجام شده است.

آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.), کشت بافت, آسکوربیک اسید, کال زایی, باززایی