نوروزعلی کریمی - دانشجوی دکتری مطالعات زنان دانشگاه ادیان و مذاهب

حضور زنان در فرایند صلح از لازمه های صلح پایدار است که در مجامع بین المللی تحت عنوان مشارکت معنادار زنان در صلح مورد تاکید قرار گرفته است. مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۸۲ قطعنامه شماره ۳۷/۶۳ را در رابطه با مشارکت زنان در تحکیم صلح و همکاریهای بین المللی تصویب کرد و در برنامه ی اقدام و اعلامیه پکن در سال ۱۹۹۵، نخستین بار، حضور زنان در ساختار قدرت و مشارکت آنان در تصمیم گیری به صورت صریح مطرح شد. در سال ۲۰۰۰، قطعنامه ۱۳۲۵ شورای امنیت درباره زنان، صلح و امنیت به تصویب رسید. این سند، اولین قطعنامه از سلسله قطعنامه های شورای امنیت درباره ی دستورکار صلح و امنیت است که خواستار گماشته شدن زنان در ساختارهای تصمیم گیری و فرایند صلح است. اکنون تعداد این اسناد به ده قطعنامه رسیده است که در قطعنامه های ۲۱۲۲ سال ۲۰۱۳ و ۲۲۴۲ سال ۲۰۱۵ به طور قاطع بر مشارکت معنادار زنان تاکید صورت گرفته است. بر این اساس، مشارکت معنادار، رهنمودی به منظور سهم گیری بیشتر و مطلوب در فرایند تصمیم گیری است و در مشارکت معنادار زنان در صلح، از کشورها خواسته شده است تا زمینه مشارکت زنان در تصمیم گیری را در سطوح مختلف، به خصوص در فرآیند صلح، مذاکرات و بازسازی پس از خشونت مهیا سازند. افغانستان، یکی از این کشورهای درگیر منازعه است که تلاش ها برای آوردن صلح در آن جریان دارد. از موضوعات مهم در فرآیند صلح در این کشور، بحث حضور زنان در مذاکرات صلح است که با توجه به اهمیت مشارکت زنان در صلح، مسئله ای ضروری و حیاتی است.در پژوهش حاضر، با تمرکز بر مفهوم مشارکت معنادار زنان در صلح، سوال این است که نقش زنان در مذاکرات صلح در دو دهه اخیر افغانستان چیست؟ در این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی و شیوه کتاب خانه ای، مشارکت معنادار زنان در صلح در اسناد بین المللی بررسی و تعریف عملیاتی از این مفهوم ارائه شده است. سپس، با نگاهی اجمالی به مشارکت سیاسی زنان در افغانستان، تلاش شده است تا حضور زنان در فرایند مذاکرات صلح افغانستان در دو دهه اخیر، با توجه به مفهوم مشارکت معنادار زنان در صلح روشن شود. بر اساس یافته ها، حضور زنان در فرایند صلح افغانستان شامل سه مرحله است: مرحله نخست از ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ و شاملمشارکت زنان در اجلاس بن است که تقریبا حضوری موثر است. مرحله دوم بین سال های ۲۰۰۵ الی ۲۰۲۰ که بر اساس آن، گفت وگوها کلید خورد و زنان در تعداد زیادی از نشست ها حضور نداشتند. مرحله سوم، بعد از ۲۰۲۰ و شروع مذاکرات مستقیم میان دولت و طلبان است که حضور زنان تا این مرحله از مذاکرات، غیر موثر بوده است.

مشارکت معنادار، صلح، زنان، افغانستان.