معصومه شیردل - دانشجوی دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)
بی بی سادات رضی بهابادی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا (س)

چکیده مناظره یکی از فنون منطقی و روش مند در مباحثات علمی و کلامی است که همواره مورد توجه عالمان و متکلمان اسلامی بوده است. از نمونه های برجسته آن در قرن اخیر، جلسات ده گانه مناظره میان جمعی از علمای فریقین در شهر «پیشاور» است که به شکل صمیمانه و بدون تعصب برگزار شده است. محور اصلی این مناظرات، تبیین جایگاه حقیقی امامت و ولایت، و رفع شبهات درباره آن است. مشروح این مباحثات در کتاب شب های پیشاور به قلم شیوا و داستانی سلطان الواعظین شیرازی یعنی همان «داعی» نگاشته شده است. با تتبع در این اثر و تحلیل و بررسی مولفه های مناظرات آن، می توان به الگوی مناسبی از روش مناظره در عرصه مباحثات کلامی دست یافت. در واقع «داعی» بر اساس آموزه های قرآن و سیره معصومان(ع)، نقش موثری در دفاع از حریم ولایت ایفا می کند و اغلب به روش برهانی و با استفاده از مقدمات قرآنی و روایی و گاهی به صورت جدال احسن یا در قالب خطابه مناظره می کند. اما طرف مقابل وی که غالبا نقش طراح سوال را دارد، متشکل از جمعی نظیر «حافظ»، «شیخ» و «نواب» است که روش ایشان اغلب جدلی بوده و خالی از مغالطه نیز نیست.

مناظره, سلطان الواعظین, شب های پیشاور, اهل بیت(ع), تشیع