سیداکبر موسوی تنیانی - دانشجوی دکتری شیعه شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده این پژوهش جریان اعتزال گرای امامیه در بغداد را از سال های آغازین شکل گیری این جریان در حدود نیمه سده سوم هجری تا پیش از ظهور شیخ مفید در اوایل سده چهارم، می کاود. غایت نهایی این پژوهش، روشن ساختن زوایای پنهان بخشی از تاریخ اندیشه امامیه و نشان دادن تطور کلام امامیه، پیش از شکل گیری مدرسه کلامی بغداد با محوریت شیخ مفید است. در این پژوهش این پرسش اساسی که آیا امامیه بغداد تحت تاثیر آرا و عقاید معتزله قرار داشته است، با این فرضیه دنبال می شود که اندیشه اعتزالی در رویکرد فکری امامیان بغداد موثر بوده است. به نظر می رسد برخی از امامیان بغداد در نیمه دوم سده سوم هجری به تعالیم اعتزالی توجه نشان دادند. اما گرایش اعتزالی در میان توده امامیه بغداد فراگیر نبوده است. از این رو با حضور حدیث گرایان قمی در بغداد، اعتزال گرایان امامی آن شهر تا پیش از ظهور شیخ مفید به حاشیه رفته و منزوی بودند.

امامیه, اعتزال گرایان, بغداد, نوبختیان